70 سال از 16 آذر 1332 می گذرد. روز دانشجو در سال های اخیر نیز به رغم تفاوت در زیست دانشجویی، به ویژه تغییر در نگرش دانشجویان به سیاست بین الملل و آرایش نیروهای سیاسی در داخل، همچنان فرصتی برای اعتراض و مطالبه گری دانشجویی است؛ دانشگاه ساکت یا مطیع، همواره آرزوی محالی از زمان تاسیس دانشگاه تاکنون بوده است. دریغ که از این درس، عبرت گرفته نمی شود و برای مطیع سازی دانشگاه، هزار نقشه کشیده می شود که عموما از سوی همانان که خود سوژه مطیع سازی بودند، به بازی عکس تبدیل می شود و از درون دانشگاه، دوباره جریان جدیدی آغاز می شود. وقایع دو سال اول دولت فعلی که خود برآمده از خالص سازی و در پی خالص سازی است، به ویژه آنچه بعد از وقایع پاییز و زمستان سال گذشته رخ داده است، دوره جدیدی از این مطیع سازی است که با استناد به آنچه در گذشته تجربه شده است، به شکست خواهد انجامید و به دلایلی که در ادامه خواهم گفت، این بار، هزینه شکست این شیوه های کهنه که هر بار مضحک تر می شوند، بیش از گذشته است. تجربه انقلاب فرهنگی در سال 1358، گزینش های سخت گیرانه درباره ادامه تحصیل دانشجویان پیشین و شرکت کنندگان در کنکور، تسویه تعداد زیادی استاد و کارمند دانشگاه و تسلط نهاد شورای انقلاب فرهنگی در کمی بیش از 40 سال پیش، نشان می دهد آنان که بیشتر بر این طبل می کوبیدند، خود بیشتر از همه همسو با دانشجویان منتقد سال های بعد شدند. بعدها در دهه 70، با جریان اسلامی سازی دانشگاه ها و در دهه 80 با پروژه های متعددی در قالب تصویب قانون و آیین نامه های محدودکننده، تقویت نهادهای خاص، گزینش، ستاره دار کردن دانشجویان، بازنشستگی و... تلاش شد تا دانشگاه مطیع شود؛ اما آنچه رخ داد، صدای بلندتری از دانشگاه شنیده شد.

اگرچه استفاده از شیوه های سترون سازی و کنترل بر همان پاشنه پیشین می چرخد، اما در دوران جدید، موضوعی که دانشگاه به مقاومت در برابر آن برخاسته است، این بار نه آزادی سیاسی بلکه طلب آزادی فردی است. نسلی که در فضاهای بدیل و دور از دسترس سیستم، آزادی فردی که تجربه کرده است، به اختیار پوشیده و آهنگ دیگری ساز کرده است، حالا در دانشگاه نیز می خواهد همان گونه زیست کند. .

آنچه در انقلاب فرهنگی رخ داد، مورد حمایت عمومی بیشتر بود؛ یک سوم جمعیت دانشگاهی را به بیرون از دانشگاه هدایت کرد. در دهه 70 سهمیه های مختلف اختصاص داده شد به این امید که آنان بدنه حامی باشند، اما بازیگران دفتر تحکیم وحدت و انجمن های اسلامی دانشجویان که لایه منتقد حکومت در آن دهه بودند، پیش تر از میان همین افراد بودند و در دهه 80 انحلال زندگی انجمنی و حذف اصلاح طلبان، عرصه کنشگری را به گروه های رادیکال تر از آنان واگذار کردند.

دانشجویان دهه جدید که فرم های نو زندگی را در بیرون از دانشگاه تجربه کرده اند، امروز در صحن دانشگاه ها زیست می کنند. اینها گرچه خشونت را تقبیح می کنند، گستره بیشتری از آزادی سیاسی را درخواست دارند. عضو نه عضو انجمن، بلکه هر عضوی است که تعهد فکری دارد. مکان هرجاست که تعاملات روزمره در حال رخ دادن است. واژه ها، معناها، ایده ها و ارزش ها تغییر یافته است. همه اینها خبر از بی فایدگی کنترل می دهد و چاره دیگر باید اندیشید؛ وقایع این روزها چنین تدبیری را نشان نمی دهد.