آرشیو پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۳، شماره ۵۷۵۳
هنر و ادبیات
۷
یاد

درگذشت رضا سیدحسینی 15 ساله شد

جای خالی «سید»

11 اردیبهشت 1388 یکی از مهم ترین شخصیت های معاصر فرهنگ و هنر ایران از دنیا رفت. رضا سیدحسینی، نویسنده، مترجم سرپرست و عضو اصلی تالیف و ترجمه مجموعه 6 جلدی فرهنگ آثار و کسی که نامش روی جلد اثر مهمی چون «مکتب های ادبی» می درخشد. او که زاده 22 مهر 1305 اردبیل بود، در زمان مرگ 83 ساله بود.

گرچه نام سیدحسنی را بسیارانی با «مکتب های ادبی» به یاد می آوردند اما این تنها بخشی از کار فرهنگی و ادبی او بود. سیدحسینی را باید مترجم و نویسنده ای چندوجهی بدانیم که هر وجه از شخصیت چند بعدی اش کافی بود که نامش را جاودانه کند.

در مقام مترجم آثار تعدادی از نویسندگان بزرگ قرن بیستم را به فارسی برگرداند و آنها را به خوانندگان فارسی زبان معرفی کرد. از این نویسندگان می توان به آندره مالرو، نویسنده فرانسوی اشاره کرد. او شاید یکی از چند مترجم برجسته ای بود که بیشترین تلاش ها را در شناساندن ادبیات مدرن سده بیستم میلادی به ایرانی ها مصروف کردند.

بعد دیگری از شخصیت رضا سیدحسینی به علاقه مندی او به ادبیات کهن برمی گردد. او همواره به معرفی آثار کهن به فارسی زبان ها توجه ویژه ای داشت. او که آذری زبان بود، از معدود نویسندگان و مترجمان غیرفارسی زبان است که بیشترین خدمات را به زبان فارسی و کاربران آن کردند. مدیا کاشیگر، نویسنده و مترجم فقید که سابقه سال ها همکاری با سیدحسینی داشت و خود را شاگرد او می دانست، جایی او را با نیکلای گوگول مقایسه می کرد و معتقد بود جایگاه سیدحسینی ترک در قلمروی فرهنگ و ادبیات فارسی را باید با جایگاه گوگول اوکراینی در زبان و ادبیات روسی مقایسه کرد.

سیدحسینی روزنامه نگار هم بود؛ از کارهای روزنامه نگاری او به حضورش در مجله سخن به عنوان یکی از سردبیرهای مهم تاریخ ژورنالیسم ایران یاد می شود، چنان که نزدیکان او می گویند، او نقش زیادی در معرفی نویسندگان جوان چند نسل به ناشران برای انتشار کتاب آنها داشته است. مدیا کاشیگر در اولین سالمرگ سیدحسینی در گفت وگویی که با عنوان «شرح شرافت سید» در روزنامه شرق منتشر شد توضیح داده بود که چطور سیدحسینی ناشران را راضی کرد که آثار اولیه بهرام صادقی و هوشنگ گلشیری را منتشر کنند. چنین نقشی در معرفی نویسندگانی چون گلشیری و صادقی به جامعه ادبی ایران خود به تنهایی گویای اهمیت حضور سیدحسینی در فرهنگ معاصر ایران است. جالب اینکه خودش هیچ وقت تمایلی به حرف زدن در این باره نداشت. حتی برای حرف زدن درباره اینکه چگونه ناشر را برای چاپ «شازده احتجاب» گلشیری متقاعد کرد. کوتاه سخن اینکه جای او هیچ وقت در فرهنگ ایران پر نخواهد شد.