دنیای اقتصاد : ‎بر اساس آماری که قائم مقام معاون برنامه ریزی وزارت جهاد به تازگی اعلام کرده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سال گذشته 6.2میلیارد دلار بوده که نسبت به سال1401، یک میلیارد دلار افزایش داشته است. به گزارش روابط عمومی فدراسیون تشکل های صنایع غذایی و کشاورزی، در این سال ها بارها از زبان مسوولان به ویژه مسوولان جهاد کشاورزی شنیده ایم که ایران ظرفیت تبدیل شدن به هاب منطقه ای محصولات کشاورزی چه در حوزه غلات چه صیفی جات و حتی برخی میوه ها و ادویه ها را دارد، اما آنچه مشاهده کرده ایم تفاوت بسیار میان حرف ها با عمل هاست.

‎شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایران رتبه نخست تولید زرشک دنیا را دارد تا جایی که 100درصد تولید زرشک دنیا در ایران انجام می شود که این خود ظرفیتی بی بدیل برای ایران محسوب می شود. در کنار زرشک با تولید 98درصد زعفران دنیا، در این عرصه هم حرف اول را می زنیم. به این موارد اضافه کنید دارا بودن رتبه دوم تولید پسته و رتبه سوم تولید خرما و انار را. اینها تنها بخشی از توان و ظرفیت ایران در تولید محصولات کشاورزی است که چنانچه یک برنامه ریزی اصولی و مدون انجام شود، بی شک با آمارهای متفاوتی در حوزه صادرات مواجه خواهیم شد.

‎فعالان اقتصادی عوامل مختلفی را مانع افزایش صادرات و تبدیل شدن ایران به هاب منطقه ای محصولات کشاورزی می دانند که میان تمامی این عوامل، رفع تعهد ارزی اصلی ترین دلیل محسوب می شود و تاکید دارند در صورت برداشتن این عوامل، ما توان و ظرفیت تامین نیازهای کشاورزی جمعیت 500 میلیون نفری کشورهای اطراف را داریم.

دبیر اجرایی فدراسیون تشکل های صنایع غذایی و کشاورزی ایران در همین راستا در گفت وگو با یک خبر گزاری درباره اینکه آیا ایران توانایی تبدیل شدن به هاب محصولات کشاورزی را دارد، اظهار کرد: ما زمانی می توانیم صادرات محصولات کشاورزی را افزایش دهیم که زیرساخت صادراتی داشته باشیم. محسن نقاشی ادامه داد: به تازگی برگزاری نمایشگاه اکسپو را داشتیم که جمع زیادی از تولیدکنندگان برای شرکت در آن بسیار هزینه کردند، اما پرسش اساسی این است درصورتی که تولیدکننده با طرف خارجی قرارداد منعقد کند با توجه به زیرساخت های موجود، چگونه باید صادرات انجام دهد؟

‎نقاشی اضافه کرد: بسیار مشاهده کردیم که تاجر یا تولیدکننده ایرانی با تاجر خارجی قرارداد بسته، اما فردای همان روز دولت با مصوباتی خلق الساعه برای صادرات مانع تراشی کرده و عوارض صادراتی جدید وضع کرده یا عوارض را افزایش داده است. نقاشی تصریح کرد: بارها شاهد بودیم محصولات کشاورزی چون گوجه، پیاز و... به مرز بارگیری شده، اما مسوولان حتی فرصت نداده اند که محصول از مرز خارج شود! وی رفع تعهد ارزی را از دیگر مشکلات حوزه صادرات خواند و خاطرنشان کرد: امروز صادرکنندگان، ارز را ضمن وارد کردن به کشور باید به قیمت 42 هزار تومان بفروشند و سپس با نرخ آزاد محصولات را دریافت کنند؛ همه اینها از جذابیت صادرات و تلاش برای انجام آن می کاهد.

‎دبیر اجرایی فدراسیون تشکل های صنایع غذایی و کشاورزی ایران تاکید کرد: البته منظور بنده این نیست که توان تبدیل شدن به هاب محصولات کشاورزی را نداریم، ایران حتی می تواند دو تا سه برابر آمار فعلی صادرات انجام دهد، مشروط براینکه مقدمات به گونه ای فراهم شود که صادرکننده رغبت به صادرات داشته باشد. نقاشی ضمن بیان اینکه دولت باید مشوق های صادراتی درنظر بگیرد، اظهار کرد: یکی دیگر از مشکلات ما نبود تخصص گرایی است. امروز دنیا دنیای تخصص است، اما می بینیم در ایران تولیدکننده را تشویق می کنند که هم تولید کند هم صادرات و هم واردات؛ این درصورتی است که در تمام دنیا صادرکننده، صادرکننده است، البته ممکن است درصد کمی دوجانبه باشند؛ اما عمومیت ندارد.

‎وی نبود الگوی کشت را از دیگر مشکلات این حوزه خواند و تصریح کرد: متاسفانه جهاد کشاورزی تاکنون هیچ گاه الگوی کشتی نداشته است. هم اینک به دلیل نبود الگوی کشت، زمین را با کاشت محصولاتی چون هندوانه که بسیار آب بر است، مستهلک و حتی تولید آن را چند برابر می کنیم تا صادرات انجام دهیم و درنهایت در زمان صادرات، دولت برای خارج نشدن آب به صورت مجازی یا دلایل دیگر، اقدام به افزایش عوارض صادراتی می کند و این گونه هم فرصت صادرات دیگر محصولات را که مهم هستند از دست می دهیم چون برای صادرات تولید نکرده ایم و هم کشاورز را متضرر کرده ایم؛ با این شرایط که نمی توان تبدیل به هاب منطقه ای شد! اقتصاد یک زنجیره است که درصورت نبود هر کدام از مهره ها کل زنجیره از بین می رود. چنانچه جهادکشاورزی می خواهد در حوزه صادرات موفق عمل کند، باید به الگوی کشت توجه کند.

‎نقاشی در پایان سخنان خود به رقبای منطقه ای ایران در این زمینه اشاره و تصریح کرد: درحال حاضر افغانستان کشاورزی خود را راه اندازی کرده، همچنین تاجیکستان هم آب فراوانی برای کشاورزی دارد، در کنار این موارد پاکستان هم با قدرت در حوزه صیفی جات وارد شده که هرکدام از اینها می توانند در آینده رقبای خطرناکی برای ایران باشند؛ اما کشوری که امروز رقیب ایران محسوب می شود ترکیه است؛ این کشور حتی عوارض کشاورزی در بخش صادرات ندارد، اما برای ایران افزایش عوارض می بندد.

ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران در همین راستا در ادامه گفت : ما در سال1402 نسبت به سال1401 از نظر وزنی افزایش صادرات را در محصولات کشاورزی (به جزصنایع غذایی) داشتیم، اما از لحاظ ارزش ریالی شاهد کاهش بودیم. وی مهم ترین علت این اتفاق را سیاست رفع تعهد ارزی و پیمان سپاری دانست و ابراز کرد: نمی شود تاجر کالا را با ارز بازار آزاد تامین و به بانک مرکزی یارانه بدهد و آن را با نرخ تالار دوم بفروشد.

‎قاسمی تحریم را دومین عامل در این زمینه خواند که سبب شده در بازاریابی و حفظ بازارهای خود دچار مشکل باشیم و در ادامه به تصمیمات خلق الساعه مسوولان اشاره و خاطرنشان کرد: به طور مثال به تازگی در تصمیمی غیرکارشناسانه تعرفه صادرات سیب زمینی را به 60درصد رسانده اند، در حالی که بر پایه قانون هر تصمیم اقتصادی باید دست کم سه ماه قبل به اطلاع فعالان اقتصادی برسد، همچنین طبق قانون ممنوعیت صادرات به منظور تنظیم بازار داخل ممنوع است، اما قانون اجرا نمی شود.