آرشیو یکشنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳، شماره ۶۰۰۷
مسکن و شهری
۷

تحلیل «اکونومیست» از چسبندگی برخی شهرها به خودروها

بهشت بی‏‏‏‏ خودروها کجاست؟

خودروها می توانند مایه ایجاد مزاحمت باشند. کافی است از کسانی که هرروز در ترافیک بزرگراه M25 لندن یا کیتی هیستون گرفتار می شوند، سوال کنید. تعداد بیشتر خودرو به معنای ترافیک و آلودگی بیشتر هواست. فضایی که برای حرکت، توقف و سوخت گیری این خودروها اشغال می شود، می تواند برای اهداف خوشایندی مانند ساخت بوستان و مراکز تفریحی استفاده شود. پس جای تعجب نیست که بسیاری از کارشناسان دوراندیش شهری ایده «قابلیت پیاده روی» یا آنچه گاهی «شهر 15 دقیقه ای» خوانده می شود، را تبلیغ می کنند. این ایده که اواسط عصر کرونا، در پاریس مطرح شد و جلو رفت، به معنای آن است که شهروندان بتوانند بدون رانندگی، اغلب نیازهای خود را برطرف کنند.

با وجود این براساس مقاله جدید اکونومیست، به نظر می رسد دنیا از ترک عادت پیاده روی ناتوان است. یک مطالعه جامع نشان می دهد که از میان حدود 850 میلیون شهروند در 794 شهر جهان، بیش از نیمی از پاسخ دهندگان هنوز برای رفت و آمد به محل کار از خودرو استفاده می کنند. بررسی ها حاکی از آن است که تفاوت در نحوه رایج حمل ونقل از الگوهای منطقه ای پیروی می کند. مطالعه مذکور در نوع خود یکی از بزرگ ترین مطالعات در زمینه «قابلیت پیاده روی» شهرها محسوب می شود. محققان این مطالعه تنها سفرهای شهری به محل کار را مورد بررسی قرار داده اند و نظرسنجی ها پیش از سال 2019 انجام شده است (به دلیل حذف اثر محدودیت ها و تدابیر ویژه در دوران همه گیری کرونا، که شهرهای مختلف را به صورت متفاوتی تحت تاثیر قرار داد). نظرسنجی ها نشان داد که در کدام مناطق مردم از فعال ترین نوع سفر یعنی پیاده روی استفاده می کنند. 100 شهری که کمترین گرایش به فعال ترین نوع سفر در آنها مشاهده شد، همگی در آمریکای شمالی بودند، که نتیجه دهه ها اجرای سیاست ها و ارائه یارانه ها در حمایت از خودروسواران است. کم تحرک ترین شهر خارج از آمریکای شمالی، بیرمنگام در بریتانیاست، منطقه ای که مرکز صنعت خودروی این کشور محسوب می شود. و فعال ترین شهر، بندری کوچک در موزامبیک است. بقیه شهرهایی که در لیست 10 شهر برتر از نظر رواج پیاده روی قرار دارند، همگی در اروپا هستند. هلند و اسپانیا هرکدام با دو شهر بیشترین سهم را در این لیست در اختیار دارند.

فاکتورهای تعیین کننده

یکی از فاکتورهای موثر در میزان قابلیت پیاده روی در شهرها، اندازه جمعیت است، به طوری که شهرهای بزرگ تر معمولا از شهرهای کوچک تر کم تحرک تر هستند. مردم در شهرهای کوچک تر می توانند با پیاده روی یا دوچرخه سواری به سرعت مسافت های کوتاه را طی کنند. فاکتور درآمد نیز مهم است: در شهرهای ثروتمند، میزان سفر با خودرو بیشتر است. در واقع، بررسی ها نشان می دهد که اگر همه فاکتورها را ثابت درنظر بگیریم، با دوبرابرشدن درآمد یک شهر، سفر خودرویی در آن 37درصد افزایش پیدا می کند.

مقامات منتخب در کشورهای ثروتمند گرایش روزافزونی به حمایت از کنارگذاشتن خودرو به نفع گزینه های ارزان تر، سالم تر و سبزتر، نشان می دهند. مناطقی مانند سنگاپور و پاریس، طی چند دهه، سیاست «چماق و هویج» را برای تشویق مردم به کنارگذاشتن خودرو، به کار برده اند (مثلا با احداث پیاده راه ها یا اخذ هزینه برای ورود به مناطق پرترافیک). تنها 30درصد افراد در سنگاپور و 20درصد شهروندان در پاریس برای رفتن به محل کار از خودرو استفاده می کنند. حتی به نظر می رسد شرایط در آمریکا نیز درحال تغییر است: نسل های جوان تر تمایل کمتری به رانندگی دارند و محله های مناسب برای پیاده روی در شهرهای بیشتری درحال ساخت هستند. البته فراهم کردن قابلیت پیاده روی در محلات حومه ای وسیع در جاهایی که برنامه ریزی شهری براساس استفاده از خودرو صورت گرفته است، ساده نیست.

تعداد خودرو درجهان رو به افزایش است. همزمان ترافیک نیز افزایش می یابد. این شرایط موجب به رسمیت شناختن نیاز به تغییر شده است. پیک خودروسواری، یعنی نقطه ای که بعد از آن تعداد وسایل نقلیه موتوری در جهان رو به کاهش می گذارد، ممکن است خیلی دور نباشد.