راه برون رفت از باتلاق عدم مشارکت نیروی کار
«بوریس گرویزبرگ» و «رابین آبراهامز» از مدرسه کسب وکار هاروارد می گویند بله. و یک راه حل چهار مرحله ای برای این مشکل ارائه کرده اند که نامش را متد DEAR گذاشته اند. آنها اخیرا مهمان «الیسون بیرد» از پادکست کسب وکار هاروارد بوده و معضل عدم مشارکت در محیط کار را موشکافی کرده اند. در بخش نخست این مطلب، آنها علل عدم مشارکت و دو مرحله اول متد DEAR را مطرح می کنند. چکیده ای از این گفت وگو را با هم می خوانیم:
رابین: نه. امکانش نیست. وقتی به آن نقطه رسیدی، خودت حسش می کنی. «ویلیام کاهن» اولین کسی است که درباره عدم مشارکت در محل کار نوشت. او می گوید عدم مشارکت یعنی خودت را از کار جدا کنی. یعنی دیگر در محل کار، خودت نیستی. احساس می کنی دیگر زنده نیستی. مثل زامبی. دیگر انرژی نمی گذاری.
بوریس: یک مدیر ارشد این طور توصیفش می کرد «من زمانم را صرف کار می کردم اما قلبم را نه». یکی دیگر می گفت «انگار در یک مسابقه بدون خط پایان شرکت کرده بودم.»
و جالب اینجاست که این حس در هر سطحی از سازمان اتفاق می افتد، برخلاف این باور که «هرچه ارشدتر باشی، باید کمتر احساس عدم مشارکت کنی». ما با بیش از 20 مدیر عامل صحبت کردیم که عملا گرداننده کسب وکارشان بودند. بی انگیزگی تا آن بالاها هم می رود. فقط به شکل دیگری نمود پیدا می کند.
رابین: دلیل اینکه نیروی کار، دیگر دل به کارش نمی دهد این است که آنچه شغلش از او می خواهد از آنچه او می تواند ارائه دهد بیشتر است، خواه انرژی باشد، یا زمان یا دانش یا هر چیز دیگر. و در سه سال اخیر، خواسته ها از آدم ها در هر زمینه ای بیشتر شده. این روزها، داشته هایمان با خواسته ها نمی خوانند.
اما شاید مشکل، لزوما خستگی یا فرسودگی نباشد، بلکه حوصله مان سر رفته باشد، مثل وقتی که اواسط مسیر حرفه ای هستیم و سال هاست یک کار را دائم تکرار می کنیم.
رابین: اگر حس کنی مشکلی هست، پس هست، مثلا فکر کن هر روز با خودت بگویی «باز صبح شد! بازم باید بروم سر کار!». پس حتما یک مشکلی هست.
رابین: بیشتر راه حل ها تا الان حول این محور بوده که چه کنیم تا شرایط «بدتر» نشود. آدم ها وقتی احساس فرسودگی می کنند، معمولا این در رفتار و عملکردشان نمود پیدا می کند و هر روز، بیشتر و بیشتر از شغل خود فاصله می گیرند. به مرور، درون یک چرخه استیصال می افتند که باید شکسته شود.
چون به نقطه ای می رسی که مشکل، دیگر در حد یک حس بد شخصی نیست، بلکه دارد روی فرهنگ تیم، عملکردت خودت، شغلت و قوه تصمیم گیری ات تاثیر می گذارد. برویم سراغ راه حل شما. ابتدا یک شرح کوتاه از کل فرآیند بده.
رابین: ما اسمش را متد DEAR گذاشته ایم که مخفف این واژگان است "فاصله گیری، همدلی، اقدام و بازنگری". ابتدا باید خودت را از واکنش های احساسی ات جدا کنی. یعنی کمی فاصله بگیری تا همدلی ایجاد شود، بدین معنا که نسبت به خودت و دیگران، مهربان شوی که این به اقدام موثر منجر می شود؛ اقدامی برای باور و تاکید دوباره به این که قادر به انجام کاری در جهان هستی. این مرحله آخر است که یعنی بازنگری یا تغییر نگرش منطقی درباره شرایطت. من در چه شرایطی هستم؟ آیا مشکل از شغل است یا از من؟ آیا می-توانم مسائل را جور دیگری متصور شوم؟
رابین: به نظرم هر دو. گاهی پیش می آید که روز بدی را پشت سر گذاشته ایم. طبیعتا هیچ کس همیشه خدا احساس انگیزه 100درصد ندارد. گاهی یک اتفاق کوچک، یک گیر کوچک در کارها باعث می شود حس کنی به هیچ جا نمی رسی و شغلت، آینده ندارد! در این شرایط، من خودم می روم سراغ یخچال شرکت و تمیزش می کنم چون همه از این کارم خوشحال می شوند. اینجوری نتیجه کارت را بلافاصله می بینی. بیشتر اوقات، ایجاد یک رابطه انسانی خالص با همکارها یا مشتری ها کافی است که دوباره پارو را به دست بگیری و شروع به حرکت کنی. اما فرآیندهای چهارگانه به تو کمک می کنند از رودخانه عبور کنی.
بوریس: در واقع به تو کمک می کنند در بلندمدت، یک مسیر حرفه ای پایدار برای خودت بسازی.
بوریس: همه به ما می گویند که گام اول با عقل جور در نمی آید. اما اگر کمی از شرایط دور شوی و از بالا به آن نگاه کنی، با این که سخت است ولی در بلندمدت به تو ایده ها یا استراتژی هایی می دهد که چطور دوباره دل به کار بدهی.
ما از بعضی ها شنیده ایم که در این شرایط، در کلاس هایی در یک شهر دیگر ثبت نام می کنند یا مرخصی می گیرند تا در کار دیگری غرق شوند و دوباره انرژی خود را به دست آورند. یکی از آنها می گفت «آن کلاس ها به من کلی ایده جدید دادند. کلی اشتیاق پیدا کردم برای اینکه اجرایشان کنم». یادگیری یک چیز جدید می تواند به شما انگیزه و اشتیاق دوباره نسبت به شغل تان دهد.
رابین: البته فاصله گرفتن فقط به معنای یافتن این چیزها خارج از محیط کار نیست. می توانی نه لزوما از کار، بلکه از احساساتت فاصله بگیری. کارهایی مثل مدیتیشن، ورزش، خارج شدن از محیط و احساس کردن بدن می توانند کمک کنند احساس آرامش کنی، با احساساتت ارتباط برقرار کنی و فاصله ای که برای انتخاب درست نیاز داری را به دست آوری. این جوری، در مخمصه نمی افتی که راه فراری از آن نداشته باشی. اگر در شرایط واکنشی «ستیز یا گریز» گیر کنی، تا ابد طول خواهد کشید تا از الگوی واکنش احساسی خارج شوی. و یادت باشد که اگر از اول در الگوی واکنشی گیر نمی افتادی، هرگز احساس عدم مشارکت یا فرسودگی نمی کردی.
بوریس: من و رابین هر از گاهی این روش را تمرین می کنیم.
رابین: فکر نمی کنم به تو انگیزه ویرایش بدهد. بیشتر کمک می کند جواب این سوال را بدهی که «آیا اصلا چنین شغلی را می خواهم که مجبور باشم یک مقاله 6 هزار کلمه ای را ویرایش کنم» به شکل یک کیس تحقیقاتی به آن نگاه کن و خودت را در جایگاه سوم شخص بگذار.
به جای اینکه بگویی «وای! حوصله ویرایش ندارم»، بگو «یک روز صبح بهاری، الیسون بیرد از خواب بیدار شد و از خودش پرسید آیا شرایط کاری ام را دوست دارم؟». خودت را به جای کاراکتر اصلی داستان بگذار چون تعارف که نداریم! همه ما بیشتر ترجیح می دهیم مشکل دیگران را حل کنیم تا مشکل خودمان. پس خودت را سوم شخص فرض کن. شاید باورت نشود اما این روش، مغزت را گول می زند و واقعا حس می کند که دارد مشکل فرد دیگری را بررسی می کند.
رابین: دقیقا.
رابین: همدلی یک موضوع دو جانبه است. اولا مردم معمولا آن را معادل مهربانی و همدردی می دانند. مثل این است که درد تو را حس کنم. اما جنبه شناختی هم دارد. وقتی درد تو را حس می کنم، به دنبال راه حل هم هستم. «چرا این اتفاق برایت افتاد؟ بیا آنالیزش کنیم. بیا دیدگاه های دیگران را هم بررسی کنیم». هر دو مرحله، برای انرژی بخشی دوباره به خودت نیز کاربرد دارند. در واقع، لازمند. مهم است که با خودت همدلی کنی و مهربان باشی.
یکی از مشخصه های اصلی آدم هایی که دچار عدم مشارکت یا فرسودگی شده اند این است که با دیگران، «ماشینی» و به شکلی غیرانسانی رفتار می کنند. وجه انسانی را نمی بینند. و برای شکستن این روال، برای ایجاد ارتباطات انسانی، باید «وانمود کنی تا بالاخره واقعی شود». ایجاد ارتباطات انسانی در محیط کار، بسیار مهم است.
بوریس: به همین خاطر است که به کارکنان توصیه می کنیم به دنبال دوستی بگردند و به دیگران کمک کنند. مدیری را می شناختم که راه حلش در ذهنم مانده. او در دوران بی انگیزگی اش، با کارکنان گفت وگوی دونفره برقرار می کرد. نقل قولی از او در یادم هست که می گفت «وقتی با تیمم صحبت می کنم، به چالش کشیده می شوم. حسی که دارم، کمتر ترسناک به نظر می رسد. کوهی که باید از آن بالا بروم، مشکلی که باید حلش کنم هنوز وجود دارد اما گفت وگوها باعث می شوند حس کنم در کوهنوردی، تنها نیستم» یکی دیگر از راه حل هایی که چند بار شنیدم، تمرین قدردانی و شکرگزاری بود. یکی از مدیران می گفت «من در این مواقع، چیزهایی که بابتشان شکرگزارم را به خودم یادآوری می کنم. این فورا دیدگاهم را تغییر می دهد.»
فکر می کنم در مواقعی که انگیزه نداریم و به این علت، از خودمان عصبانی هستیم یا احساس گناه می کنیم، خود همدلی کمک می کند خودمان را پیدا کنیم.
رابین: نگاه سوم شخص به این شکل نیز کمکت می کند چون اگر به شکل کاراکتر داستان به خودت نگاه کنی، دیگر به خودت برچسب «تنبل» نمی زنی بلکه نسبت به خودت، نگاه بی طرفانه تری خواهی داشت.
این جوری می توانی صدایی که در مغزت می پیچد و سرزنشت می کند را خاموش کنی. هنگام بررسی مطالعات روانشناسی به یک موضوع جالب برخوردم. آدم هایی که در محل کار احساس فرسودگی می کنند، وقتی به دیگران کمک می کنند احساس بهتری می گیرند تا وقتی که خودشان کمک می گیرند. وقتی کاری برای کسی انجام می دهی، احساس قدرت می کنی. حالت خوب می شود و حس می کنی دلیلی برای بودن در این جهان داری.