دور سوم گفت وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا امروز شنبه ششم اردیبهشت با حضور تیم های فنی و دیپلماتیک دو کشور در پایتخت عمان آغاز می شود؛ مذاکراتی که به گفته ناظران، هم از حیث سطح مشارکت و هم از نظر ابعاد فنی و سیاسی، پیچیده ترین مرحله گفت وگوهای جاری است.

عصر روز گذشته، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در راس یک هیات دیپلماتیک و کارشناسی عازم مسقط شد. به گفته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، این سفر در چهارچوب توافق قبلی دو طرف برای آغاز گفت وگوهای غیرمستقیم در سطح وزرا و همزمان برگزاری نشست های فنی صورت گرفته است. وی تاکید کرده است: هیات نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با مدنظر قرار دادن سوابق و تجارب قبلی، هر گام خود را با توجه به رفتار طرف مقابل تنظیم کرده و از هیچ کوششی برای استیفای حقوق و منافع مشروع ملت ایران دریغ نخواهد کرد. او همچنین پیشرفت در مذاکرات را مشروط به «حسن نیت، جدیت و واقع نگری» طرف آمریکایی دانست.

در سوی مقابل، مایکل آنتون، مدیر برنامه ریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا، ریاست تیم فنی آمریکایی را در مسقط برعهده خواهد داشت ؛ تیمی که شامل حدود 12 نفر از مقامات باسابقه دولت آمریکاست. طبق گزارش پولیتیکو، آنتون قرار است در کنار استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه، راهبری مذاکرات را دنبال کند.

یک مقام دولت آمریکا به این رسانه گفته است: آنتون با توجه به تجربه و هوش خود، فرد مناسبی برای این کار است. از همه مهم تر، او تضمین خواهد کرد که دستور کار رئیس جمهور ترامپ در مورد این پرونده به طور کامل دنبال شود.

آنتون که در دولت اول ترامپ در شورای امنیت ملی کار کرده و از چهره های فکری جریان محافظه کار در آمریکا محسوب می شود، تاکنون موضع علنی مشخصی درباره پرونده ایران اتخاذ نکرده است. این سکوت، در حالی که او اکنون سکان مذاکرات حساس با تهران را به دست گرفته، بر گمانه زنی ها درباره نحوه مدیریت پرونده ایران توسط دولت ترامپ افزوده است. برخی معتقدند او نماینده چهره تندرو آمریکا در مذاکرات است و برخلاف استیو ویتکاف به روبیو، وزیر خارجه رادیکال این کشور نزدیک تر بوده و همین مساله می تواند برای آینده مذاکرات یک تهدید محسوب شود.

گزارش ها از محافل سیاسی واشنگتن حکایت از آن دارد که تیم سیاست خارجی ترامپ بر سر تداوم مسیر دیپلماتیک با ایران دچار اختلاف نظرهای جدی است. با این حال، ترامپ شخصا در اظهاراتی که روز پنجشنبه در کاخ سفید ایراد کرد، از روند جاری ابراز رضایت کرده و گفت: «فکر می کنم توافق با ایران به خوبی پیش می رود. کارهای زیادی در حال انجام است اما یکی از آنها مسیر خود را به خوبی طی می کند. می توانیم به تصمیم بسیار بسیار خوبی برسیم و زندگی های زیادی نجات پیدا خواهد کرد.»

او در ادامه افزود: «در حوزه ایران، پیشرفت های بسیار خوب و دیدارهای بسیار جدی با آنها داشتیم. همه چیز به خوبی پیش می رود.» ترامپ البته در ادامه، به روال همیشگی، تهدیدهایی را نیز ضمیمه کرد و گفت: «فقط دو گزینه وجود دارد و گزینه دوم به هیچ وجه گزینه خوبی نیست.»تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در نشست خبری خود، فضای گفت وگوها را مثبت توصیف کرد و گفت: «مذاکرات همچنان ادامه دارد و روند آن مثبت و سازنده بوده اما هنوز راه زیادی برای رسیدن به نتیجه باقی مانده است.»

در حالی که دور سوم گفت وگوها در سطح بالا میان ایران و آمریکا در حال آغاز است، وزیر خارجه ایران از رفتار غیرسازنده سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) انتقاد کرد و از آنها خواست تا به جای استفاده از «مسیر سخت» راه حل دیپلماسی را پی بگیرند. عراقچی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: روابط ایران با سه کشور اروپایی در سال های اخیر فراز و نشیب هایی داشته است. چه بخواهیم چه نخواهیم، این روابط در حال حاضر در وضعیت نشیب است. وزیر امور خارجه با اشاره به این که سپتامبر گذشته در نیویورک، زمانی که با وزرای امور خارجه سه کشور و دیگر همتایان اروپایی دیدار کردم، پیشنهاد گفت وگو دادم ؛ توضیح داد: گفتم بیایید به جای تقابل، همکاری را انتخاب کنیم، نه فقط در موضوع هسته ای، بلکه در هر زمینه دیگری که منافع و نگرانی های مشترک داریم. متاسفانه آنها راه سخت را انتخاب کردند.

عراقچی ادامه داد: بار دیگر دیپلماسی را پیشنهاد می کنم. پس از رایزنی های اخیرم در مسکو و پکن، آماده ام تا گام اول را با سفر به پاریس، برلین و لندن بردارم. پیش از آغاز گفت وگوی غیرمستقیم با آمریکا نیز آماده این کار بودم اما سه کشور اروپایی نخواستند. وی با بیان این که اکنون توپ در زمین اروپایی هاست، گفت: آنها این فرصت را دارند که خود را از نفوذ «گروه های ذی نفع خاص» رها کنند و مسیری متفاوت را شکل دهند. نحوه عمل ما در این مقطع حساس، احتمالا افق آینده را مشخص خواهد کرد.

در همین ارتباط سخنگوی وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که پاریس از دستیابی به راهکار دیپلماتیک برای حل مساله هسته ای ایران حمایت می کند. این مقام فرانسوی همچنین تاکید کرد که پاریس آماده ادامه گفت وگو با تهران است.

روزهای گذشته جهان شاهد پویایی در دیپلماسی ایرانی بوده است. پیش از آغاز دور جدید گفت وگوها در مسقط، عباس عراقچی دیدارهایی را در مسکو و پکن پشت سر گذاشت.

همزمان با آن، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز هفته گذشته به تهران سفر کرد و با عراقچی و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار کرد.

در ادامه این تحرکات دیپلماتیک، نمایندگان ایران، روسیه و چین در وین با گروسی دیدار کردند و یادداشتی مشترک درباره همکاری های فنی با ایران به او ارائه دادند؛ اقدامی که به نظر می رسد با هدف توازن سازی علیه فشارهای غرب در پرونده هسته ای ایران انجام شده است.

دو دور گفت وگوی غیرمستقیم میان ایران و آمریکا تا اینجای کار، به زعم ناظران، روندی «روبه جلو» داشته و به تفاهم اولیه درخصوص چهارچوب کلی یک توافق نزدیک منجر شده است. ایران تاکید دارد که پیشرفت در گفت وگوها وابسته به «واقع بینی» آمریکاست و این که واشنگتن تا چه اندازه از شکست سیاست فشار حداکثری درس گرفته است. با این حال همزمان آمریکا بر تهدید نظامی و اعمال تحریم های جدید که برخلاف روح حاکم بر یک گفت وگو تلقی می شود پافشاری کرده است.از دید تهران، هرگونه توافق پایدار، منوط به آن است که آمریکا از فضای تهدید و فریب فاصله بگیرد و به قواعد دیپلماسی واقعی تن دهد. مسقط حالا به صحنه آزمونی تازه برای واشنگتن بدل شده است ؛ باید دید روند گفت وگوهای امروز به کدام سو خواهد رفت. آیا نشانه هایی از واقع نگری آمریکا ظاهر خواهد شد یاتیم آمریکایی در پرتو اختلافات داخلی مسیر اشتباهات گذشته را تکرار خواهد کرد.