برنامه ریزی برای رسیدن به توسعه در هر کشور گام نخست و لازم است تا باتوجه به ظرفیت ها و شرایط در میان مدت و بلندمدت به اهداف تعیین شده برسد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران با هشت سال جنگ تحمیلی مواجه شد؛ بااین حال تدوین و تصویب برنامه های پنج ساله توسعه بعد از پایان جنگ و از سال 68 با تصویب نخستین برنامه آغاز شد. برنامه اول توسعه پس از انقلاب در سال های 1368 تا 1372 (تمدید تا 1373) اجرایی شد و تا امروز شش برنامه توسعه پنج ساله در کشور نوشته و اجرایی شده و یک سال از اجرای هفتمین برنامه می گذرد اما اهداف تعیین شده برنامه ها هیچ گاه محقق نشده است. البته دلایل زیادی برای عدم تحقق اهداف برنامه ها عنوان می شود اما شاید پیگیری یکی از آنها باشد که رهبر معظم انقلاب امسال به آن توجه کردند.

بااین حال نه تنها تمام شاخص های اقتصادی برنامه های توسعه تحقق پیدا نکرد بلکه در برخی برنامه ها شاهد انحراف هم بودیم، به طوری که براساس گزارش های نظارتی مجلس از قانون برنامه ششم، اهداف در 30 درصد احکام محقق شده است. همچنین در 48 درصد احکام، بخشی از اهداف محقق شده و در 22 درصد احکام، اهداف قانون گذار محقق نشده است. مثلا رشد اقتصادی در برنامه ششم سالانه 8 درصد دیده شده بود اما رشد متوسط اقتصادی کشور در سال های این برنامه 0.76 درصد بود یا این که در بازه زمانی سال 96 تا 1400 رشد تورم، نقدینگی و بیکاری در متوسط سالانه به ترتیب 17، 8/8 و 10.2 درصد تعیین شد؛ اما شاخص آن براساس آمار نهادهای ذی ربط 37، 36.7 و 11.6 بوده است. تنها 33 درصد اهداف برنامه ششم محقق شده و 70 درصد اهداف برنامه محقق نشده بود. این موضوع برای پنج برنامه قبلی نیز صدق می کند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین دیدار سال نو با مسئولان ارشد سه قوه، پیگیری را حلقه مفقوده مسیر تحقق اهداف کشور خواندند. ایشان پیگیری را مهم تر از تصمیم دانستند و افزودند: در کشور قوانین و مقررات خوب و طرح های لازم وجود دارد؛ اما کمبود پیگیری ها مانع تحقق قابل قبول اهداف می شود. رهبر انقلاب اسلامی، مراقبت از اجرای دقیق و بدون انحراف برنامه هفتم را ضروری خواندند و گفتند: این برنامه خوب و متکی بر سیاست های کلان کشور باید از ابتدا متقن و محکم اجرا شود.

براساس اعلام رئیس مرکز پژوهش های مجلس به طور میانگین فقط 30 الی 35 درصد اجرای برنامه های توسعه طی شش دوره گذشته اجرا شده که برخورد سلیقه ای، یکی از آفات برنامه های گذشته بوده است.

شش برنامه پنج ساله توسعه قبلی در حالی اجرا شده که قصه پرغصه داشته اند و امروز برنامه هفتم در حال اجراست که نباید به سرگذشت برنامه های قبلی دچار شود؛ به همین دلیل دولت و مجلس باید به جد پیگیر تحقق این قانون باشند تا در سال 1407 دوباره به دنبال آسیب شناسی نباشیم و تیتر نزنیم که چرا اهداف برنامه محقق نشده در حالی که برنامه هشتم در حال تصویب است.

حاکم ممکان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با جام جم در مورد این که چرا اهداف برنامه های پنج ساله توسعه به خصوص برنامه ششم محقق نشد، اظهار کرد: یکی از دلایلی که شش برنامه قبلی به اهداف خودش نرسید این است که مجلس تلاش نمی کرد نظارت های سالانه داشته باشد و از دولت گزارش عملکرد نمی خواست. همچنین برنامه ها با شرایط اقتصادی کشور منطبق نبودند. البته مجلس برنامه هفتم را به صورت کارشناسی و منطبق بر واقعیت ها مصوب کرده و رئیس جمهور هم اجرای آن را پذیرفته است. دولت در برنامه هفتم مکلف شده هر ساله گزارش عملکرد برنامه را به مجلس ارائه دهد و اعلام کند چند درصد از برنامه عملیاتی و محقق شده است.

ممکان با بیان این که هفته گذشته معاون اول رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه گزارشی از اجرای برنامه هفتم ارائه کردند، تاکید کرد: مقرر شده هر سال 20درصد از برنامه هفتم عملیاتی شود که در سال اول اجرای برنامه این موضوع محقق نشد. البته دولت عنوان کرد: به دلیل سقوط بالگرد رئیس جمهور شهید و انتخابات و انتقال دولت چندماه از برنامه عقب مانده و برخی دستورالعمل ها و بخشنامه ها تنظیم نشده اند اما همچنان بر اجرای برنامه مصمم است.

وی با اشاره به قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها و قانون رفع موانع تولید گفت: امیدوارم با اجرای قوانین به خصوص برنامه هفتم گامی در جهت تحقق شعار سال یعنی سرمایه گذاری برای تولید برداشته شود و وضعیت اقتصادی به ثبات برسد تا رشد 8 درصدی محقق گردد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد این که برخی عنوان می کنند برنامه های توسعه با واقعیت های اقتصاد ایران منطبق نبودند و آن را «کتاب آرزوها» می دانستند، گفت: برنامه هفتم کاملا واقع بینانه و اجرایی مصوب شده. البته برخی کارشناسان و دستگاه های اجرایی به دلیل این که دوست ندارند با توجه به شرایط فعلی کشور جهادی عمل کنند، این موضوع را بهانه می کنند. یکی از دلایلی که شش برنامه قبلی نتوانست به اهداف خودش برسد، همین بود.

ممکان در مورد تنظیم بودجه های سالانه در راستای اهداف برنامه، گفت: دولت و مجلس سعی کردند بودجه 1404 در راستای برنامه هفتم باشد؛ به همین دلیل 90درصد قانون بودجه امسال در راستای برنامه هفتم تنظیم شده و این روند تا آخر اجرای برنامه هفتم از سوی مجلس پیگیری خواهد شد. رئیس جمهور هم قول داده برنامه هفتم را سرلوحه برنامه های اجرایی دولت قرار دهد.

وی در مورد انتقاد رهبر معظم انقلاب اسلامی از این که پیگیری های لازم برای اجرای قوانین انجام نمی شود، اظهار کرد: مجلس دوازدهم تلاش می کند وظایف اصلی خود را که نظارت بر اجرای قوانین است در چارچوب قانون انجام دهد.

ما در کشور تکثر قوانین داریم و اکنون 12هزار قانون وجود دارد که مجلس می خواهد اینها را به3000 قانون کاهش دهد تا هم نظارت بهتر شود و هم دستگاه اجرایی مانعی برای اجرای قوانین نداشته باشد.

این نماینده مجلس تاکید کرد: مجلس روزهای سه شنبه صحن علنی را به عنوان روز نظارتی تعیین کرده و کمیسیون ها با احضار مسئولان و وزرا، نظارت های لازم را انجام می دهند تا قوانین به خصوص برنامه هفتم اجرایی شود و هرجایی ترک فعل یا تخلف صورت گرفته از ابزارهای نظارتی استفاده کند تا مسئولان پای کار باشند و از انجام تکالیف قانونی سر باز نزنند.