دکتر سید حسین رئیس السادات
-
شهر مشهد در بین سال های 1313 تا 1320ش. و در دوره استانداری فتح الله پاکروان دچار تغییرات زیادی شد. مقاله حاضر حول این تحولات به این پرسش اساسی پاسخ می دهد که اقدامات عمرانی پاکروان چه نقشی در تغییرات فضای شهری مشهد داشته است. بحث اصلی بر تاسیس اماکن جدید و تعدد آن در شهر مشهد تمرکز دارد؛ با این واقعیت که نوعی جهش یا تکامل را در توسعه اماکن شهری در این دوره شاهد بوده ایم. به طورکلی این اماکن شامل سه دسته می شوند: 1. موسسات آموزشی، فرهنگی و بهداشتی، 2. کارخانه ها و 3. خیابان ها و میدان ها که هرکدام از آن ها نقش مهمی در توسعه شهر داشته اند. این عوامل علاوه بر گسترش فضای شهری، باعث ارتقای سطح فرهنگ شهرنشینی، جمعیت پذیری، جذب نیروی کار و دسترسی راحت مردم به نقاط مختلف شهر می شدند. مولفه های گسترش مشهد عبارت اند از: 1. چگونگی گسترش موسسات تمدنی جدید در شهر، 2. ورود افکار و اندیشه های نو در رابطه با شهرسازی. در این مقاله به توصیف و تحلیل مصداق های توسعه فضای شهری مشهد و مسایل پیرامون آن پرداخته شده و از این رو بر اساس ماهیت موضوع، این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و اسنادی ارایه شده است.کلید واژگان: توسعه فضای مشهد، مشهد، فتح الله پاکروان، عمران مشهد، استانداران خراسانBetween 1313 and 1320 ASH and during the governorship of Fethullah Pakravan, Mashhad underwent many changes. This article examines these developments in order to answer the basic question of, “What effect did the construction measures of Pakravan have on the physical development of Mashhad?” The establishment of new places and its multiplicity in the city of Mashhad strengthen the assumption that a paradigm-shift has formed in the construction of this period. In general, these places include three categories: 1) Educational, cultural, and health institutions; 2) Factories, and 3) Streets and squares. These factors, in addition to the expansion of the urban space, have promoted the level of urban culture, populization, labor recruitment, and easy access for people to different parts of the city. According to these explanations, the components of the expansion of Mashhad are: 1) How to expand new civilizational institutions in the city; and 2) How to form new thoughts and ideas in relation to urban development. This article describes and analyzes the cases of physical expansion of Mashhad and related issues. Based on the nature of the subject, this research is presented in a descriptive and analytical method and based on library and documentary sources.Keywords: Physical development, Mashhad, Fethullah Pakravan, Mashhad Civil, Khorasan Governors
-
در آستانه ظهور اسلام، برده داری به صورت گسترده در شبه جزیره عربستان وجود داشت. در شرایطی که اعراب با تعصبات وتفکرات برتری نژادی خود، برای بردگان جایگاه و حرمتی قایل نبودند، اسلام با تاکید بر برابری و مساوات بین انسان ها سعی نمود با وضع قوانین مناسب و بستن سرچشمه های بردگی و آگاهی بخشیدن به مردم، با این سنت غلط مبارزه کند. در همین راستا پیامبر (ص) با سیره عملی خویش، مسلمانان را به آزاد سازی و ملاطفت با بردگان تشویق می کرد. یکی از پیامدهای فتوحات وگسترش قلمرو اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) در سده های اول و دوم هجری، اسارت تعداد قابل توجهی از انسان های بی گناه از ملیت های گوناگون بود که بر اثر محرومیت از آزادی های فردی و اجتماعی به صورت برده در می آمدند و در واقع ابزار زندگی خانواده های مرفه و اشراف جامعه اسلامی بودند. این بهره کشی انسانی، سبب شد تا منش و رفتار ایمه اطهار (ع) نسبت به بردگان بر مبنای حقوق اسلامی انسان ها و متفاوت با قوانین حکومتی و عرفی مرسوم جامعه عرب، خود را نمایان سازد. در این مقاله تلاش شد بر اساس آیه «ولقدکرمنا بنی آدم» با هدف نمایان کردن سیره عملی امام رضا (ع) در حفظ کرامت انسانی بردگان، مدیریت رفتاری امام (ع) نسبت به آنان با روش توصیفی- تحلیلی از طریق گردآوری اسناد و منابع کتابخانه ای معتبر مورد واکاوی قرار گیرد. از این رو لازم بود که علل و عوامل برده داری، رویکرد اسلام نسبت به بردگان، مصاحبت حضرت با بردگان و امیدوار ساختن آنان به زندگی در سایه اسلام و آموزش و تربیت آنان مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد امام رضا (ع) با داشتن نگاهی انسانی برگرفته از مبانی اسلام به بردگان، ضمن تکریم و حمایت حقوقی و اخلاقی از آنان، با آزاد کردن و آموزش و تربیت بردگان، دیدگاه واقعی اسلام را نسبت به این قشر فاقد حقوق اجتماعی، نشان دادند. این حرکت امام رضا (ع) در جامعه عرب که تنها به تحقیر و توهین بردگان می اندیشید، نوعی راهکار عملی برای مقابله با برده داری بود.
کلید واژگان: امام رضا(ع)، برده، مدیریت رفتاری، کرامت انسانی، سیره رضوی -
نشریه اخلاق پژوهی، پیاپی 11 (تابستان 1400)، صص 105 -132
رسم و سنت برده داری که مطابق آن یک انسان تحت مالکیت انسانی دیگر قرار می گیرد، در آستانه ظهور اسلام و در عربستان رایج بود. گسترش قلمرو اسلامی و فتح مناطقی از آسیا و شمال آفریقا در سده های اول و دوم هجری قمری، و ورود بردگان و اسرا، زمینه را برای تقویت برده داری در جامعه عرب فراهم آورد و بردگان به ابزار زندگی خانواده های مرفه و اشراف جامعه اسلامی بدل شدند. پیامبر اکرم و ایمه اطهار (ع) ضمن نقد نگاه ابزارگرایانه به بردگان و نقض حقوق و کرامت انسانی آنان که در تنافی و تضاد با مبانی حقوق اسلامی بود، افزون بر آگاه ساختن مسلمانان در این زمینه، در رفتار و سلوک فردی خود الگوی اسلامی رفتار با بردگان را به نمایش گزاردند. در این پژوهش تلاش شد با بهره گیری از نوشته های تاریخی و غیر تاریخی منش و الگوی رفتاری ایمه (ع) نسبت به بردگان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد و با استفاده از روش توصیفی۔ تحلیلی، داده های به دست آمده تجزیه و تحلیل شود. نتایج این پژوهش، نشان می دهد در شرایطی که نسبت به غلامان و کنیزان از سر جهل و تعصب تبعیض روا داشته می شد، ایمه معصومین (ع) با نگاهی انسانی و برگرفته از مبانی و آموزه های اصیل اسلامی، ضمن حمایت حقوقی و اخلاقی از بردگان، با آزاد کردن و تعلیم و تربیت آنان، عملا الگویی از رفتار درست و اسلامی ارایه دادند و جایگاه و منزلت بردگان را ارتقا بخشیدند.
کلید واژگان: اخلاق اسلامی، الگوی رفتاری ائمه معصومین (ع)، رفتار با بردگان، کرامت انسانیOn the eve of the rise of Islam, the practice of slavery, according to which one man was the subject of another man's property, was common in Saudi Arabia. The expansion of Islamic territory and the conquest of parts of Asia and North Africa in the first and second centuries AH and the arrival of slaves and captives provided the ground for the strengthening of slavery in Arab societyIn this study, the character and behavioral pattern of the Imams (AS) towards slaves using historical and non-historical writings for social understanding of the subject has been studied and studied using descriptive-analytical method has been analyzed. The results of this study show that in a situation where slaves and slave girls bought in the Arab society were in a position of humiliation and were discriminated against and prejudiced, the Imams (AS), having a humane view based on the principles of Islam, while providing legal support And the morality of slaves, by freeing them, educating them, practically provided a model of correct and Islamic behavior in society, and promoted the status and dignity of slaves, and adopted a practical solution to combat slavery
Keywords: Behavioral pattern, Shiite Imams, slavery, slaves, maids -
با گسترش قلمرو اسلامی و فتح مناطقی از آسیا و شمال آفریقا در سده های اول و دوم هجری قمری و ورود بردگان و اسرا، بستر مناسبی برای کنیزداری جامعه عرب فراهم شد. گروهی از این کنیزان که از مولای خویش صاحب فرزند شدند، ام ولد نامیده می شدند. پژوهش پیش رو درصدد است رویکرد افراد جامعه نسبت به ام ولدها و نقش ایمه اطهار (ع) در ارتقاء منزلت اجتماعی آن ها را مورد واکاوی قرار دهد. بدین منظور نوشته های تاریخی و غیر تاریخی برای درک اجتماعی موضوع، مطالعه و سپس پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی ارایه شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد در شرایطی که کنیزان و ام ولدها در جامعه ی عرب جایگاهی نداشتند و مورد تحقیر و تبعیض قرار می گرفتند، ایمه(ع) ضمن حمایت حقوقی از کنیزان، با آزاد کردن و انتخاب آنها به عنوان همسر، عملا الگویی از رفتار درست و اسلامی را در چارچوب خانواده ارایه دادند و جایگاه و منزلت ام ولدها را به عنوان همسران و مادران فرزندان خود ارتقاء بخشیدند.
کلید واژگان: امامان شیعه، برده داری، امه، ام ولد، کنیزان، منزلت اجتماعیWith the expansion of the Islamic realm and the conquest of parts of Asia and North Africa in the first and second centuries (AH) and the arrival of slaves and captives, a suitable platform was provided for the slavery of the Arab community. A group of these maids who had children from their masters were called Mother of the Child (Umm-E-Valad). The present study seeks to investigate the attitude of the community towards the mothers of the children and the role of the Imams (AS) in promoting their social status. For this purpose, historical and non-historical writings have been examined for the social understanding of the subject, using a descriptive-analytical method. The results of this study show that in a situation where slaves and the mothers of the children had no place in Arab society and were humiliated and discriminated against, the Imams (AS) while providing legal support to slaves, by releasing them and choosing them as wives were practically displaying a model of right Islamic behavior. They promoted the status of the mothers as the wives and mothers of their children.
Keywords: Shiite Imams, Slavery, Umm, Umm-E-Valad, Slaves, Social Dignity
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.