دفاع عقلانی از حقوق زن در اسلام

نویسنده در این مقاله بعد از بیان مقدمه ای در اهمیت مباحث حقوقی اسلام و به خصوص حقوق زن به عنوان محور منازعات اندیشه مدرن با اسلام و کانون گفتمان اسلام و غرب در دنیای امروز، به ارایه گزارشی کوتاه از تاریخچه فمینیسم، در مغرب زمین می پردازد؛ تا خوانندگان را با زمنیه های پیدایش این نوع تفکر نسبت به زن و سیر تحلول آن آشنا سازد.
سپس به موضوع اصلی نوشتار خویش، که ارایه نظریاتی در توجیه عقلانی و منطقی قوانین اسلام درباره جواز تعدد زوجات برای مردان، و مسئله ارث، دیه، نفقه و مهریه برای زنان، می پردازد. او قبل از بیان دیدگاه خویش در این موارد، در پی ترسیم چارچوبی منطقی، برای روش دفاع عقلانی از قوانین حقوقی برآمده و به این نتیجه می رسد؛ که «قوانین حقوقی قابل دفاع، قوانینی هستند که هماهنگ و متناسب با موضوعات واقعی خود در طبیعت و نظام هستی و در راستای اهداف مطلوب و مورد نظر، تشریع شوند». سپس در صدصد به کارگیری همین روش در تبین قوانین حقوقی، مربوط به زن در اسلام برمی آید. در گام نخست به بررسی قانون تعدد زوجات می پردازد. به نظر او مهم ترین واقعیت غیرقابل انکار در جهان امروز که ما را به برتری حقوقی قانون تعدد زوجات نسبت به قانون تک همسری، رهنمون می سازد؛ شکست نظام حقوقی تک همسری در کنترل و تنظیم روابط جنسی میان زنان و مردان، در دنیای جدید است. تحلیل عملی و جامعه شناختی این پدیده ناگوار، گویای این واقعیت است که غریزه جنسی در مردان با غریزه جنسی در زنان متفاوت است. مردان دارای غریزه ای قوی تر، سرکش تر و تحریک پذیرتر هستند. قانون ازدواج که با هدف کنترل غریزه جنسی، در مردان و زنان تشریع شده است، می بایست تفاوت های طبیعی میان این دو جنس را نادیده نگیرد. از این رو، قانون تعدد زوجات، با توجه به این تفاوت ها و در راستای تنظیم روابط جنسی زنان و مردان، از نظر حقوقی توجیه منطقی می یابد. سپس نویسنده، با تفکیک اخلاق از حقوق و تاکید بر تقاوت های آن دو به این نتیجه می رسد که هر چند نظام تعدد زوجات از نظر حقوقی بر نظام تک همسری رجحان دارد، اما نظام تک همسری از نظر اخلاقی مطلوب تر از نظام تعدد زوجات است.
او در توجیه عقلی قوانین ارث و دیه در اسلام، بر مقدماتی بدیهی و روشن تکیه می کند. نویسنده از فطری و طبیعی بودن نهاد خانواده در میان بشر و مطلوب بودن حفظ آن در جهت بهداشت جسمی و روانی اعضای خانواده آغاز می کند، سپس به این نتیجه می رسد؛ که زن به جهت استعداد و ظرفیت بالای او در جنبه های عاطفی و احساسی، نقش اصلی را در حفظ نهاد خانواده ایفا می کند. به همین جهت می بایست، حضور او در درون خانه و میان اعضای خانواده پر رنگ تر از مرد باشد. همین تفاوت های طبیعی میان زن و مرد، ما را به وضع قوانینی هماهنگ و متناسب در راستای حفظ نهاد خانواده وا می دارد. از این رو، اسلام، قانون نفقه و مهریه را در جهت حفظ حقوق مالی زن که به جهت حضور بیشترش در خانه از کسب درآمد مالی بازمانده است، وضع کرده و قانون ارث و دیه برای زن را در جهت حفظ حقوق مالی مرد، که وظیفه سنگین تولید اقتصادی بر دوش اوست، تشریع کرده است؛ تا ضمن حفظ نهاد خانواده، پاسدار عدالت در میان آن دو نیز باشد.