بررسی نقش تعاونی های مرزنشینان در توسعه مناطق مرزی خراسان جنوبی

دور افتاده بودن، حاشیه ای بودن و حس ناپایدار ی در مناطق مرزی اغلب به عنوان عوامل موقعیتی به ضرر توسعه این مناطق عمل می کنند. اهمیت استراتژیک این مناطق نیازمند دخالت عامل بیرونی برای توسعه و استفاده از قابلیت های موقعیتی این مناطق است. در نواحی مرزی تعاونی های مرزنشینان، می توانند نقش عمده ای در امنیت و توسعه ی پایدار سرزمینی ایفا کنند. استان خراسان جنوبی به عنوان یک استان مرزی هم از اهمیت استراتژیک فوق العاده ای در تامین امنیت ملی برخوردار است و هم یکی از توسعه نیافته ترین مناطق کشور به شمار می رود، که در توسعه آن می توان بر پتانسیل های بخش تعاون تاکید کرد. در این استان با بیش از 430 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان است، 12 مورد از این تعاونی ها ایجاد شده اند.
روش شناسی تحقیق در این پژوهش شامل بررسی اسنادی و پیمایش میدانی است. در پیمایش میدانی از روش های مشاهده میدانی، مصاحبه با مدیران و صاحبنظران و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش در سطح کلان کلیه تعاونی های مرز نشین استان و در سطح خرد خانوارهای عضو تعاونی های مرز نشین در شهرستان در میان بوده اند. در سطح کلان واحد تحلیل تعاونی ها بوده اند که برای مدیران تمامی تعاونی های موجود در سطح استان (12 مورد) پرسشنامه از پیش ساخته ارسال و شش مورد از تعاونی ها بر اساس میزان دسترسی به مدیران، میزان فعالیت، قدمت تاسیس و تعداد اعضا به عنوان نمونه تحلیل انتخاب شدند. در سطح خرد با توجه به پراکندگی خانوارهای عضو در (25 روستا) از روش نمونه گیری طبقه ای نسبی برای انتخاب نمونه استفاده شده است و حجم نمونه 140 خانوار بدست آمده است. دادهای حاصل از پیمایش با استفاده از روش های کمی و کیفی مورد تحلیل قرار گرفته اند. آزمون فرضیه ها نشان می دهد که تعاونی های مرز نشین مورد بررسی با وجود دخالت عوامل جانبی مانند خشکسالی طولانی مدت در منطقه، بر کاهش مهاجرت، افزایش درآمد و رفاه اقتصادی و توسعه منطقه تاثیر مثبتی داشته و فرضیه های تحقیق مورد تایید قرار گرفته اند. در تحلیل کیفی با استفاده از روش برنامه ریزی استراتژیک SWTO پیشنهاداتی برای افزایش کارآیی تعاونی ها داده شده است که سرمایه گذاری بیشتر دولت و کاهش محدویتهای قانونی و کارکردی تعاونی ها از جمله موارد مورد تاکید است.