نشانه شناسی قدرت در پیکرنگاری های فتحعلی شاه قاجار

یکی از تحولات سیاسی و فرهنگی که در دوران صفویه در ایران آغاز شده بود، ارتباط با فرهنگ و هنر غرب بوده، این ارتباط فرهنگی و هنری موجب ظهور مکتب نقاشی پیکرنگاری درباری قاجار شد. این مکتب از دوران زند آغاز به تکوین کرد و در سایه حمایت فتحعلی شاه قاجار به اوج رسید و با پایان سلطنت وی رو به افول گذاشت. در این پژوهش به خوانش سه اثر از آثار شاخص پیکرنگاری درباری دوران فتحعلی شاه با رویکرد نشانه شناسی میپردازیم، به این صورت که ابتدا اجزای متن را تحلیل و عناصر دیداری اثر را که همانند دال عمل میکنند تبیین میکنیم، سپس به بررسی مضمونی و معنایی آثار میپردازیم.
هدف از تحقیق پیش رو، بررسی نشانه های تصویری موجود در سه اثر از مکتب پیکرنگاری قاجار است تا بتوان به خوانشی نوین از این آثار دست یافت و گستره معانی و اهداف آن را بررسی و کنکاش کرد و در این راستا به پرسشهایی از این دست پاسخ داد: آیا یکی از مهمترین اهداف پیکرنگاری های دوران فتحعلیشاه قاجار گفتمان قدرت است؟ آیا این آثار نقاشی کارکرد اسطوره سازی داشته اند؟
شیوه تحقیق، روش تحلیل محتوای متن و نشانهشناسی مبتنی بر آن و هم چنین روش توصیفی است. نتیجه حاصل از خوانش این سه اثر پیکرنگاری دوره فتحعلی شاه را که نمونه هایی از متن تصویری هستند، میتوان کارکرد سیاسی و تبلیغی این آثار برشمرد. یافته های تحقیق مبین آن است که اهداف اصلی آفرینش این آثار گفتمان قدرت است، یعنی از رمزگان فرهنگی در جهت ایجاد گفتمان سیاسی و قدرت استفاده شده است و هدف از این گفتمان قدرت، تلاش در خلق یک شخصیت اسطورهای از فتحعلی شاه بوده است.