بررسی الگوهای هماهنگی واکه ای و هم تولیدی واکه به واکه در زبان فارسی

در هماهنگی واکه ای، واکه(ها) مشخصه(های) واکه مجاور را می پذیرند و به آن شبیه می شوند. در این مقاله، نشان داده ایم که این فرایند در فارسی، درون تکواژی و بین تکواژی است و برخی همخوان ها مانع از هماهنگی و برخی دیگر تسهیل کننده آنند. در هماهنگی درون تکواژی، [i،u،ɑ] آغازگر و [e، o، a] هدفند. در هماهنگی بین تکواژی، هر شش واکه آغازگرند، ولی تنها [e] و [a] هدف تغییرند. در ادامه، به پدیده آوایی هم تولیدی واکه به واکه پرداخته ایم که طی آن واکه ها بر یک دیگر تاثیر می گذارند، اما این تاثیرات را شنوندگان زبان نمی شنوند و تنها با بررسی های آکوستیکی قابل تشخیص اند. هم تولیدی واکه به واکه در گفتار آزمایشگاهی دو مرد فارسی زبان، در توالی های بی معنای [CiV1.CiV2]، که در آن ها C شامل شش همخوان انسدادی دهانی و V شامل شش واکه ساده فارسی بود، بر اساس تاثیر هر واکه بر سازه دوم واکه دیگر در این توالی ها، اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در فارسی، [i] کمترین و [e] و [a] بیشترین میزان تاثیرپذیری را دارند و واک داری/ بی واکی و جایگاه تولید همخوان بین واکه ای، در میزان هم تولیدی واکه به واکه موثرند. این ملاحظات ارتباط تنگاتنگی را بین الگوهای واجی و آوایی در زبان فارسی نشان می دهد.