مکث در زبان فارسی

زبان گفتار، هم پدیده های زنجیری دارد و هم پدیده های زبرزنجیری. این پدیده ها هریک به نوبه خود بخشی از زبان را می سازد. بدون پدیده های زبرزنجیری (تکیه، آهنگ، زیروبمی، درنگ[1]، مکث[2] و...)، گفتار، مصنوعی و ماشینی به نظر می رسد. درمیان این پدیده ها به پدیده مکث توجه اندکی شده است. این پژوهش با استفاده از روش آواشناسی صوت شناختی و با توجه به متغیر های جامعه شناسی زبان، درپی یافتن ویژگی آوایی مکث، بسامد و محل وقوع آن، با توجه به دو متغیر سبک و جنسیت، است. داده های این پژوهش از دو سبک محاوره ای (مکالمه تلفنی) و رسمی (اخبار و سخنرانی) انتخاب شدند و با استفاده از نرم افزار پرت[3] مورد تحلیل قرار گرفتند. با استفاده از نرم افزار پرت، میزان دیرش (کوتاه، بلند و گسترده)، و نوع مکث ها (ساکت، پرشده و تنفسی) تعیین شد. با توجه به متغیر سبک می توان گفت که مکث در گونه سخنرانی سبک رسمی بیشتر از مکالمه تلفنی 2 (گویشور زن با زن یا گویشور مرد با مرد)، و 1 (گویشور زن با مرد) سبک محاوره ای، و در گونه اخبار سبک رسمی کمتر از مکالمه 2 و 1 سبک محاوره ای است. با درنظرگرفتن متغیر جنسیت، مشهود است که زنان به طورکلی در هر سه گونه گفتاری، مکث های کمتری نسبت به مردان انجام می دهند. البته لازم به ذکر است که مکث زنان در گونه مکالمه 1 سبک محاوره ای از مردان بیشتر است ولی در گونه مکالمه 2 مجددا کاهش پیدا می کند[4].