ارزیابی اهمیت نسبی انواع فرسایش در تولید رسوب (بررسی موردی: حوضه قره آغاج، ماکو)

با تعیین سهم و اهمیت نسبی انواع فرسایش در تولید رسوب، مناطق بحرانی و حساس به فرسایش در درون حوضه مشخص شده و برنامه های حفاظت خاک و کنترل رسوب در مناطق یاد شده متمرکز خواهد شد. به دلیل وجود دشواری های زیاد در کاربرد روش های سنتی (مانند میخ ها و کرت های فرسایشی)، روش منشاءیابی به عنوان روشی جایگزین و مناسب برای تعیین سهم منابع رسوب در تولید رسوب مورد توجه محققان مختلف قرار گرفته است. در این روش ویژگی های فیزیکی، ژئوشیمیایی و آلی رسوب و منابع رسوب برای تعیین منابع اصلی رسوب و اهمیت نسبی آنها مورد مقایسه قرار می گیرند. در روش یاد شده با بهره گیری از ترکیبی مناسب از ویژگی های جدا کننده منابع رسوب، سهم منابع رسوب در تولید رسوب تعیین می شود. در این تحقیق، سعی شده است با بهره گیری از ترکیبی مناسب از عناصر ژئوشیمیایی، رادیو اکتیو، کربن آلی، نیتروژن و فسفر در حوضه قره آغاج واقع در شهرستان ماکو در استان آذربایجان غربی، سهم گروه فرسایش های سطحی و شیاری و گروه فرسایش های خندقی، آبراهه ای و رودخانه ای در تولید رسوب تعیین شود. پس از برداشت 45 نمونه معرف از خاک های سطحی و زیر سطحی و 5 نمونه رسوب از انتهای حوضه نسبت به اندازه گیری ردیاب های یاد شده اقدام شد. با بهره گیری از روش تجزیه تابع تشخیص، 3 ردیاب سزیم 137 Cs)‎ 137)، کربن آلی (OC)‎ و نیوبیم (Nb)‎ به عنوان ترکیب مناسب گزینش شدند. در پایان با بهره گیری از ترکیب یاد شده و مدل های چند متغیره ترکیبی سهم گروه فرسایش های سطحی و شیاری و گروه فرسایش های خندقی، آبراهه ای و رودخانه ای در تولید رسوب به ترتیب برابر با 6‎/34 و 4‎/65 درصد بدست آمد. میانگین خطای نسبی نزدیک به 12 درصد و میانگین ضریب کارایی مدل حدود 99‎/0 است و در ضمن نتایج با دیده های صحرایی همخوانی دارد.