بررسی ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی در مراتع طبیعی و دست کاشت (مطالعه موردی: منطقه سیساب بجنورد)

مراتع حاوی حدود 30-10 درصد از کربن آلی خاک های جهان می باشند و بنابراین یکی از مهم ترین اکوسیستم های خشکی جهت ترسیب کربن به شمار می روند. قسمت قابل ملاحظه ای از مراتع شخم خورده و به زمین های کشاورزی تبدیل شده اند، که باعث کاهش ذخیره کربن آن ها شده است. هدف از این مطالعه مقایسه میزان و توزیع ترسیب کربن در مرتع طبیعی، زمین زراعی و جوامع گیاهی دست کاشت با سه گونه مرتعی Agropyron desertorum، Agropyron elengatum و Kochia prostrata در مراتع نیمه خشک استان خراسان شمالی می باشد. نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک به روش تصادفی-سیستماتیک و در قالب 30 پلات یک متر مربعی و در طول سه ترانسکت به طول 100 متر انجام شد. مقادیر کربن در زیتوده هوایی، زیرزمینی، لاشبرگ و خاک (عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری) این مناطق محاسبه شد. نتایج نشان داد میانگین کل ترسیب کربن در واحد سطح مرتع طبیعی، منطقه K. prostrata، منطقه A. elengatum، منطقه A. desertorum و تناوب گندم-آیش به ترتیب 71/38، 66/23، 47/14، 32/18 و 57/13 تن در هکتار بود. بنابراین مرتع طبیعی دارای بیشترین و تناوب گندم- آیش دارای کمترین میزان ترسیب کربن بودند. ترسیب کربن در خاک تحت کشت K. prostrata، از دیگر تیمارها به مرتع طبیعی نزدیک تر بود. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از 90 درصد از کل ترسیب کربن را کربن آلی خاک تشکیل می داد. به طور کلی می توان چنین نتیجه گیری کرد که گونه K. prostrata می تواند کربن آلی را نسبت به تیمارهای کشت شده دیگر با سرعت بیشتری ترسیب نماید و خاک مهم ترین مخزن کربن آلی در مراتع می باشد.