اولین گزارش Rhizoctonia oryzae در ذرت از ایران

بیماری لکه غلاف برنج برای اولین بار از کالیفرنیا، آرکانزاس و لوی زیانا به عنوان قارچ Tirchoderma sp. گزارش شد (Tullis، 1934). سپس عامل بیماری توسط ریکر و گوچ به عنوان R. oryzae شناسایی گردید (1938). Waitea circinata دارای گروه آناستوموزی WAG-O می باشد که با فرم جنسی R. oryzae مرتبط است. R. oryzae عامل لکه غلاف برنج تا سال 1390 در ایران گزارش نشده است. جدایه ای از غلاف ذرت خالص سازی شد و شناسایی آن براساس هیف، مورفولوژی کلنی، وضعیت هسته و واکنش آناستوموز صورت گرفت. تعداد هسته در سلول های ریسه 3 تا 10 عدد، قطر ریسه از 4 تا 10 میکرومتر و دمای بهینه رشد 32 درجه سیلسیوس می باشد. جدایه این گروه با خود پیوند ریسه ای از نوع C3 برقرار می کند. رنگ کلنی پس از گذشت چهارده روز سفید تا گلبه ای رنگ است و دارای اسکلروت مومی و نرم و اغلب فرو رفته در آگار می باشد. اغلب اسکلروت های تولید شده توده بی شکل اند و رنگ آنها گلبه ای است. بررسی پراکنش این گونه نشان داد که بیماری در ژاپن، کامبودیا، تایلند، تایوان، فیلیپین، آمریکا، غرب آفریقا و برزیل وجود دارد. براساس گزارش هوشیوکا و ماکینو این قارچ در مناطق برنج کاری گرمسیری و نیمه گرمسیری وجود دارد و براساس این گزارش R. oryzae محدود به شرایط آب و هوای گرم و آستانه تحمل سرمای آن پایین است (1969). در جنوب شرقی استرالیا R. oryzae عامل لکه غلاف برنج، خارج از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مشاهده شده است (Lanoiselet et al. 2001). این گونه قارچی از گندم، جو و برنج نیز جداسازی شده است (ریکر و گوچ، 1938). هم چنین R. oryzae با پراکنش وسیع و با بیماری زایی بالا در مزارع گندم، جو و نخود پیدا شده است (Paulitz 2002). در منابع بررسی شده ایران، نامی از R. oryzae به عنوان بیمارگر در ذرت، برنج و گندم ذکر نشده است و آزمون بیماری زایی R. oryzae در ریشه و غلاف گیاهچه ذرت و گندم مثبت ارزیابی شد. پس از استخراج DNA از جدایه R. oryzae، با جفت آغازگر ITS4&5 مورد بررسی قرار گرفت. اتصال آغازگر به DNA ژنومی درC°60 به مدت یک دقیقه اعمال شد. محصول PCR جفت آغازگر ITS4&5روی ژل آگارز 5/1% متشکل از یک قطعه DNA با اندازه تقریبی670 جفت باز بود. بررسی محصول تکثیر شده در ژل اکریل آمید %8 منجر به تشکیل یک گروه شش باندی گردید. با تعیین توالی نوکلئوتیدهای R. oryzae، آنالیز خوشه ایاز روش Maximum Parsimony Tree و نرم افزار MEGA 5 انجام شد. نتایج نشان داد در سطح تشابه بالا جدایه 476 R. oryzae و FJ 766523.1 گرفته شده از NCBI در یک گروه و مستقل از جدایه های R. zeae وWaitea circinata var. circinata قرار گرفتند. تفاوتی در ریخت شناسی کلنی R. oryzae به دست آمده در این بررسی و گونه توصیف شده توسط ریکر وگوچ دیده نشد. با توجه به ویژگی های مورفولوژی کلنی و بررسی مولکولی جدایه WAG-O می توان بیان کرد که R. oryzae برای اولین بار در ایران از روی غلاف ذرت در ناحیه مرکزی استان گلستان (توشن گرگان) جداسازی و گزارش می شود.