کاربرد ترکیب کرومیت به عنوان یک نشانگر سنگ شناختی در شناسایی خاستگاه مجموعه ی اولترامافیک ده شیخ (جنوب استان کرمان، ایران)

کرومیت یکی از کانی های مهم موجود در سنگ های مجموعه ی اولترامافیک-مافیک ده شیخ واقع در جنوب شهرستان بافت (استان کرمان) است که به شکل ها و میزان مختلف وجود دارد. این کانی در هارزبورژیت های مجموعه ی ده شیخ از نظر ویژگی های بافتی به دو نسل مختلف تقسیم می شود که از دیدگاه شیمیایی نیز با یکدیگر متفاوتند. نسل اول از انواع دیرگداز بوده و مقدار Cr# در آن بین 2/46 تا 06/60 متغیر است و درصد Al2O3 در آن پائین (21 الی 4/44) است. نسل دوم که به صورت میان دانه ای تشکیل شده اند، نسبت به نسل نخست از Cr# تهی تر و از Al2O3 غنی ترند. کرومیت در لرزولیت های مجموعه ی ده شیخ از نظر شیمیایی به نسل دوم کرومیت های موجود در هارزبورژیت ها شبیه است. در دونیت های نامنظم موجود در مجموعه ی ده شیخ، کرومیت به شکل های مختلف مشاهده می شود. دسته ی اول به نظر ترکیبی مشابه انواع موجود در کرومیتیت های ده شیخ اند، در حالیکه دسته ی دوم دارای ترکیب شیمیایی مشابه کرومیت های دیرگداز هارزبورژیت ها هستند. کرومیت های موجود در کرومیتیت های ده شیخ دارای بیشترین مقدار کروم بوده و میزان Cr# در آن ها از 69 تا 79 متغیر است. این کرومیت ها در نمودار ژنتیکی، در گستره ی کرومیت های متبلور شده از گدازه های بونینیتی قرار می گیرند. کرومیت های موجود در کرومیتیت ها و بیشتر پریدوتیت های مجموعه ده شیخ در نمودار زمین ساختی TiO2 نسبت به Al2O3 wt% در گستره ی پریدوتیت های منطقه بالای فرورانش قرار می گیرند. زمین دماسنجی الیوین-اسپینل که برای پریدوتیت های ده شیخ محاسبه شد، نشان دهنده ی دماهای تعادل نیمه جامد (C°930 الی C°1080) برای این سنگ هاست. محاسبات گریزندگی اکسیژن مقادیر 53/1+ برای لرزولیت ها تا 94/3+ را برای دونیت ها بدست می دهد که می تواند در مناطق بالای فرورانش دیده شود. در مجموع، موقعیت زمین ساختی بالای فرورانش، با وجود یک شاره ی اکسیدی که از پوسته ی اقیانوسی فرورونده مشتق شده است، می تواند محیط مناسبی برای تشکیل پریدوتیت ها و کرومیتیت های مجموعه ده شیخ باشد.