گامی به سوی الگوی بومی تحول فناوری

توسعه مبتنی بر دانایی مستلزم تعیین سیاست ها و راهبردهای ملی علم و فناوری است. انتخاب الگوی مناسب تحول فناوری از میان الگوهای شناخته شده بین المللی یا تبیین و تدوین الگوی بومی تحول فناوری، پیشتاز تعیین سیاست ها و راهبردهای مذکور است. این الگو نحوه تولید، توسعه و کاربرد فناوری و رابطه آن را با علم، صنعت و بازار و به طور کلی با اجتماع، اقتصاد و فرهنگ تبیین می کند. در این نوشتار، انتخاب یا تدوین الگوی تحول فناوری با توجه به شرایط موجود ایران مورد بررسی قرار می گیرد. برای این منظور ابتدا الگوهای بین المللی تحول فناوری نظیر الگوی مخترعان، الگوی خطی و الگوی تقاضا محور و عوامل مقوم و شرایط بروز و تحقق آنها مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. پس از آن مزایای نسبی محیطی مورد مطالعه واقع می شود تا تناسب هر یک از الگوهای مذکور با اوضاع و احوال کشور مشخص شود. حاصل بررسی و مطالعه مذکور آن است که اولا هیچیک از الگوهای شناخته شده منطبق بر شرایط کشور نیست و عوامل و زمینه های ضروری آن به طور کامل فراهم نمی باشد. ثانیا برخی عوامل و زمینه های مورد نیاز برای تحقق بعضی از الگوها به درجات مختلف موجود است. بنابراین دو گزینه برای تعیین الگوی تحول فناوری متصور است.
- از میان الگوهای بین المللی، الگوی مناسب تر انتخاب شود و سیاست ها و راهبردهای توسعه علم و فناوری ملی به گونه ای تعیین گردد که عوامل و شرایط تحقق این الگو هر چه بیشتر فراهم شود.
- با استفاده از تجارب ناشی از تحقق الگوهای بین المللی، الگوی بومی تحول فناوری تدوین شود.
در ادامه مقاله با تاکید بر مزایای نسبی محیطی در کشور، طرح کلی الگوی بومی تحول فناوری پیشنهاد شده و به برخی الزامات تحقق آن اشاره می گردد.