شناسایی ارقام متحمل به خشکی در گندم نان از طریق تجزیه شاخص های تحمل به خشکی

به منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی و غربال کردن شاخص های تحمل به تنش خشکی تعداد 24 رقم زراعی گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج مورد آزمایش قرار گرفتند. شاخص های تحمل به خشکی از قبیل: میانگین بهره وری(MP)، شاخص تحمل(TOL)، میانگین هندسی بهره وری(GMP)، شاخص حساسیت به تنش(SSI) و شاخص تحمل به تنش(STI) بر مبنای عملکرد دانه تک بوته در شرایط آبی (Yp) و دیم (Ys) محاسبه شدند. اختلاف بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه شاخص ها و عملکرد دانه در شرایط آبی و دیم وجود داشت. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در تک بوته برای شرایط آبی و دیم و شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که MP، GMP و STI مناسب ترین شاخص ها برای غربال کردن ژنوتیپ های گندم می باشند. با توجه به این شاخص ها و عملکرد بالا در دو شرایط آبی و دیم ژنوتیپ های قدس، آذر2، کویر، مهدوی و چمران متحمل به خشکی تشخیص داده شدند. نمودار چند متغیره بای پلات گابریل نیز نشان داد که ژنوتیپ های قدس، آذر2، کویر، مهدوی و چمران در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های تحمل به خشکی یعنی MP، GMP و STI قرار دارند. نهایتا از بین پنج ژنوتیپ، سه ژنوتیپ کویر، قدس و آذر 2 به دلیل عملکرد بالای آنها در شرایط دیم بعنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها به خشکی معرفی شدند. همچنین توزیع ژنوتیپ ها در فضای بای پلات گابریل وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها نسبت به تنش خشکی را نشان داد.