شکل گیری شهر قدرت و شهر بازدارنده با بهره گیری از مبانی پدافند غیرعامل

کشور ایران به دلیل قرارگیری در غرب آسیا (خاورمیانه) و موقعیت های منحصر به فرد ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، ژئوراهبردی، ژئومدیا، ژئوایدئولوژیک، آیرواستراتژیک، ابرقدرت خفته، رسالت جهانی، هزار سال پیش قراولی تمدنی دنیا، تمدن 10 هزار ساله و به عنوان یک بازیگر مستقل جهانی با اهداف ایدئولوژیک مثل استقلال سیاسی، حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی، مردم سالاری دینی، الگوی پیشرفت بومی (ایرانی- اسلامی)، قدرت سازی و بازتولید قدرت، تمدن سازی، اقتدارگرایی، تمدن معنوی و اعتماد به نفس ناشی از آن؛ مورد طمع، ترس و تهدید هژمونی جهانی(مدیریت جهانی) است، یکی از راه های تهدید نیز حمله نظامی و از راه های مقابله: پدافند عامل (دفاع با اسلحه) و پدافندغیرعامل (دفاع بدون اسلحه) است که پدافند غیرعامل در شهرسازی، برنامه ریزی شهری و منطقه ایی، ژئوپلیتیک، عمران، معماری، روابط بین الملل و غیره کاربرد دارد. مساله شهرسازی دفاعی و نقش پدافند غیرعامل در حیات شهرها از مباحث بنیادین در مطالعات شهرسازی و برنامه ریزی شهری از دوران بسیار کهن تاریخی بوده است. در این راستا شناخت اصول مرتبط با شهرسازی دفاعی و مولفه های شهرسازی دفاعی یکی از شاخص های موردنظر در ایجاد فضای شهری با حداقل ریسک ممکن است. در این مقاله، هدف، بررسی ابعاد مختلف پدافند غیرعامل و مولفه های شهرسازی دفاعی و نیز ارائه الگوی راهبردی در پدافند غیرعامل شهری است که از روش توصیفی- تحلیلی به منظور تعیین مبانی کلی پدافند غیرعامل در شهرسازی، همچنین از متد دلفی در یک جامعه نمونه 5 نفری از اساتید شهرسازی، ژئوپلیتیک، جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران با هدف استخراج اصول اصلی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که پراکندگی، پوشش، استحکامات و قدرت سازی از اصلی ترین اصول در ایمنی بوده که به دنبال آن راهکارهای بنیادینی چون؛ اعمال اصولی دسترسی ها، بازتولید قدرت، قدرت سازی، تعیین مکان یابی های بهینه، ایجاد استتار در فعالیت های حساس شهری، اختفا و فریب دشمن در تعیین هدف حمله از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجایی که یکی از اهداف طراحی شهری، ایجاد اختلال در هدف گیری است؛ لذا مکان یابی مناسب اهداف، کاهش عرصه های آسیب پذیر، اختلال در شناسایی، کاهش اهمیت و مطلوبیت های محیطی می تواند مبنای اصلی در رویکردهای پدافند غیرعامل باشد تا نهایتا شهر قدرت و شهر بازدارنده شکل بگیرد.