ارایه مدل بهینه توسعه یکپارچه شهری در استان تهران

توسعه شهری لگام گسیخته اثرات سوئی را بر ساختار طبیعت و منابع طبیعی وارد می‎سازد و منجر به پیامدهای منفی اقتصادی- اجتماعی و اکولوژیکی می‎گردد. لذا، مطالعات جامعی جهت پشتیبانی مدیریت توسعه شهری در سطح جهان و بالاخص کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است. در ایران نیز همچون سایر کشورهای در حال توسعه، شهرگرایی و توسعه شهری روند رو به رشدی دارد. در کانون این تغییرات، استان تهران قرار دارد که به دلیل تمرکز امکانات و تسهیلات، شاهد مهاجرت‎های غیر اصولی و رشد روز افزون جمعیت و نهایتا ساخت‎وسازهای بدون برنامه و تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهر بوده است. لذا، هدف اصلی این مطالعه تحلیل تناسب زمین برای کاربری توسعه شهری در استان تهران با استفاده از رویکرد نظام مند و یکپارچه بوم‎شناختی- اقتصادی- اجتماعی می‎باشد. روش مورد استفاده و مدل ارایه شده در این تحقیق، می‎تواند به عنوان یکی از تلاش‎های نوین در مطالعات تحلیل تناسب زمین و همچنین به عنوان نمونه‎ای جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری و ساماندهی توسعه فیزیکی در ایران، محسوب گردد. در این مطالعه، با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‎دار و در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، تناسب زمین برای توسعه شهری بر پایه 15 معیار مختلف مشتمل بر ویژگی های بوم شناختی- اقتصادی- اجتماعی محاسبه شده است. برای وزن‎دهی معیارها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و به منظور دستیابی به توافق جمعی در این فرایند، از نظرات ده کارشناس بهره گرفته شده است. نهایتا، نقشه تناسب زمین که نشان‎دهنده نواحی اولویت‎دار و مناسب برای توسعه شهری است، ارایه شده است. این نواحی شامل شش پهنه با وسعت و تناسب مناسب در قسمت‎های جنوبی استان می‎باشد که می‎تواند مورد استفاده برنامه‎ریزان شهری و تصمیم‎گیرندگان فضایی قرار گیرد. نتایج این تحقیق به دلیل نظام مندی و ویژگی تکرارپذیر خود می‎تواند زمینه‎ای برای تعامل سازنده میان بازیگران اصلی صحنه توسعه شهری و دستیابی به توافق جمعی فراهم آورد.