کانی‎شناسی و ژنز تراورتن های تیپ پشته ای- شکافی و رگه ای آب اسک بر اساس آنالیزهای ایزوتوپی کربن و اکسیژن

چشمه های تراورتن‎ساز آب اسک در فاصله 85 کیلومتری شمال شرقی تهران در دامنه شرقی آتشفشان دماوند واقع شده‎اند. نهشته های این چشمه‎ ها، عمدتا به صورت تراورتن های تیپ پشته ای- شکافی و رگه ای تظاهر یافته است. با توجه به فعال بودن این منطقه از نظر تکتونیکی، گسل ها و شکستگی ها، مجرا ها یی را برای صعود سیالات گرمابی غنی از CO2 به سطح فراهم نموده اند. تشکیل تراورتن‎های پشته ای- شکافی و رگه های تراورتنی، در زون های شکستگی و سیستم‎های گسلی اصلی فعال حاصل از گاز زدایی شدید دی‎اکسید‎کربن آب در این منطقه است. بر اساس مطالعات میکروسکوپی و آنالیز XRD، تراورتن های پشته ای- شکافی تقریبا از کلسیت خالص، با مقادیر ناچیزی کوارتز تشکیل شده اند. بررسی های انجام شده از طریق مقاطع نازک و آنالیز SEM نشان می دهد که در تشکیل این تراورتن ها میکروارگانیسم های فتوسنتزی مانند جلبک های سبز- آبی و دیاتومه ها نقش بسزایی داشته اند. شکستگی های هیدرولیکی که در پاسخ به فشار درونی سیالات گرمابی غنی از CO2 ایجاد شده اند به صورت رگه هایی در داخل این تراورتن ها گسترش یافته اند. مطالعات میکروسکوپی و آنالیز XRD، نشان می دهد که برخی از این رگه ها از کلسیت با بافت بلوکی طویل و برخی دیگر از کلسیت، پیریت، ژیپس، و مقادیر ناچیزی از کانی نادر رانسییت تشکیل شده اند. با توجه به مقادیر ایزوتوپی δ13C و δ18O منشا تراورتن‎های پشته ای- شکافی کربنات زدایی سنگ آهک و رگه های تراورتنی ماگمایی- کربنات زدایی تشخیص داده شده است. نمونه های مورد مطالعه از نظر مقدار δ13C غنی شدگی قابل توجهی نشان می دهند. این غنی شدگی به کربنات زدایی سنگ آهک، فعالیت های جلبکی و گاز زدایی سریع چشمه های آب گرم نسبت داده شده است.