بررسی تنوع ژنتیکی بین برخی از ژنوتیپ های پنبه (Gossypium sp.) موجود در ژرم پلاسم ایران با استفاده از نشانگر مولکولی بین ریزماهواره ایISSR

پنبه گیاهی مهم و اقتصادی در دنیاست و مصارف عمده ای به لحاظ صنعتی و تغذیه ای دارد و یکی از اصلی ترین محصولات درآمدزا در شمال شرق ایران محسوب می شود. تنوع مبنای تمامی گزینش ها در اصلاح نباتات است، طوریکه با افزایش تنوع ژنتیکی در جامعه دامنه انتخاب وسیعتر می شود. لذا به منظور تعیین تنوع ژنتیکی در پنبه، تحقیقی بر روی 24 رقم از ارقام تتراپلوئید و دیپلوئید پنبه موجود در خزانه ژنتیکی ایستگاه تحقیقات پنبه شرق کشور-کاشمر با استفاده از نشانگر ISSR 13 و آغازگر حاوی توالی های ساده تکراری با هدف تکثیر قطعاتی از DNA ژنومی آنها انجام گردید. در نتایج حاصل از این تحقیق 128 باند امتیازبندی شد که 109 باند آن چندشکلی را به نمایش گذاشتند. برای ارزیابی شباهت ژنتیکی میان ارقام از تحلیل خوشه ایبا استفاده از ضریب تشابه جاکارد و نی (1972) با روش UPGMA استفاده شد. بررسی دندروگرام حاصل بیانگر سطح بالایی از تنوع در ارقام مورد مطالعه بود و حاکی از وجود دو گروه اصلی با شباهت ژنتیکی 70 درصد داشت به طوریکه ژنوتیپ های پنبه را به دو گروه تتراپلوئید و دیپلوئید کاملا تفکیک می نمود. بیشترین درصد چندشکلی مربوط به آغازگر8RC3'' (CT)5'' (100 درصد) و کمترین درصد چندشکلی مربوط به آغازگرهای 8YA3'' (AG)5'' (25 درصد) و 8G3'' (TC)5'' (25 درصد) بدست آمد. براساس ماتریس تشابه بیشترین شباهت ژنتیکی مربوط به ارقام ورامین و خرداد و کمترین شباهت ژنتیکی مربوط به ارقام آوانگارد و بختگان بدست آمد. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که نشانگرهای ISSR بطور موثری می توانند برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام پنبه مورد استفاده قرارگیرند.