تاثیر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی خاک بر مورفولوژی آبکندها در اراضی مارنی جنوب استان گیلان

در این تحقیق ویژگی های مورفولوژیک، خصوصیات خاک و زمین شناسی و ویژگی های اقلیمی آبکندهای موجود در اراضی مارنی جنوب استان گیلان مورد مطالعه قرار گرفت. این اراضی بستر تشکیل آبکندهای متعدد و منشا تولید بخش اعظم رسوبات در حوزه آبخیز سفیدرود بوده و عامل اصلی در ارتباط با رسوب زایی و تجمع رسوبات در مخزن سد سفیدرود است، لذا مطالعه و بررسی ویژگی های موثر آن ها، امری لازم و ضروری است. بر مبنای بررسی نقشه های زمین شناسی و مطالعات صحرایی، سه نوع آبکند معرف غالب در منطقه با پلان عمومی سرشاخه ای، شاخه ای و آبراهه ای ساده و از هر پلان دو تکرار نیز انتخاب شد. سپس از راس آبکندها و 25، 50 و 75 درصد از عمق دیواره آبکندها نمونه برداری بعمل آمد و در مجموع 36 نمونه تهیه و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی اندازه گیری شد. همچنین آزمایشات کانی شناسی بر روی نمونه ها انجام گرفت. نتایج نشان داد که شکل گیری و ایجاد انواع شبکه آبکندها تابعی از میزان رس خاک، نوع رس ها و میزان سدیم محلول و تبادلی بوده، به طوری که با افزایش میزان رس ریز، وجود رس های 2:1 اسمکتایتی و یون سدیم، رخداد فرسایش تونلی و ایجاد آبکندها افزایش می یابد. با افزایش مقادیر رس، سدیم و وجود رس های اسمکتایتی، افزایش شاخه ها در آبکندها نیز تسریع شده و باعث می شوند آبکندها از حالت آبراهه ای ساده به سر شاخه ای و شاخه ای تغییر یابند. همچنین افزایش درصد رس و یون سدیم از سطح به عمق، سبب به دام افتادن آب نفوذ یافته در لایه تحتانی شده و نهایتا فرایند تونلی شدن و ایجاد شاخه های بیشتر در آبکندها افزایش می یابد.