ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زدایی در مناطق بیابان ساحلی با استفاده از معیارهای بیوفیزیک مدل IMDPA (بررسی موردی: منطقه کهیر کنارک - چابهار)

بیابان‎زایی عبارت است از تخریب اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک تا خشک جنب مرطوب به سبب اثرات گوناگون ناشی از اعمال مخرب عامل انسانی. جهت ارزیابی و تهیه نقشه بیابان زایی تاکنون تحقیقات بسیار زیادی در داخل و خارج کشور صورت گرفته که منجر به ارائه مدل های منطقه ای فراوانی شده است. به منظور ارائه یک مدل منطقه ای و ارزیابی کمی وضعیت فعلی بیابان زایی محدوده ای با وسعت4770 هکتار در منطقه کهیر کنارک (چابهار) - بیابان های ساحلی - در نظر گرفته شد. در این تحقیق ابتدا براساس تلفیق اطلاعات مربوط به نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، عکس هوایی و بازدید های صحرایی، منطقه مورد مطالعه به 7 رخساره تفکیک گردید که هر رخساره ژئومورفولوژی به عنوان واحد اصلی ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زایی مدنظر قرار گرفت. با توجه به تجزیه، تحلیل و تلفیق روش IMDPA که جدیدترین و مطرح ترین مدل بیابان زایی در داخل کشور محسوب می گردد، تلاش گردید تا معیارها و شاخص های موثر بر بیابان زایی انتخاب شوند و در قالب یک مدل منطقه ای بیابان زایی و با توجه به ارزش عددی هر یک از شاخص ها در هر واحد کاری و سپس در کل منطقه مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. در نهایت وضعیت فعلی شدت بیابان زایی منطقه با تاکید بر چهار معیار اقلیم ‎، پوشش گیاهی، کیفیت خاک، فرسایش بادی و 16 شاخص در چهار کلاس کم، متوسط، شدید و بسیار شدید برآورد گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که در مدل پیشنهادی منطقه ای، عرصه ی مورد مطالعه از نظر شدت بیابان زایی در حدود 74/1321هکتار (71/27 درصد) در کلاس متوسط(II) و حدود 30/2639 هکتار (33/55 درصد) در کلاس شدید (III) قرار دارد. از بین معیارهای مورد بررسی، معیار تخریب خاک بالاترین درصد وزنی را به خود اختصاص داده است و از بین شاخص های مورد بررسی، میزان بارش، ترکم پوشش گیاهی، دوری و نزدیکی به نهشته های ماسه بادی، بهره برداری از پوشش و زهکشی به ترتیب بیشترین درصد وزنی را به خود اختصاص داده اند. همچنین متوسط وزنی ارزش کمی در کل منطقه 5325/1=DS برآورد گردید که بیانگر وجود کلاس شدت بیابان زایی بسیار شدید در کل منطقه می باشد.