آسیب پذیری کشاورزی ایران در موقعیت جغرافیایی خشک و نیمه خشک و خسارت های وارده به کشاورزی روستایی

تحقیقات نشان می دهد که حدود یک سوم سطح خشکی های جهان را مناطق خشک تشکیل می دهد و ایران اسلامی نیز در منطقه ی خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است که غیر از حاکم بودن خشکی، بخش قابل توجهی از آن یعنی در حدود بیست و پنج میلیون هکتار از اراضی کشور، برابر 15 درصد اراضی را زمین های شور به خود اختصاص داده است. لیکن از این فراتر، آن چه بر این معضل و بلکه مصیبت غم بار می افزاید این است که اکثر رودخانه های موجود دایمی و فصلی و یا موقتی ایران نیز شور می باشد و نیز تعداد زیادی از دریاچه های مهم داخلی سرزمین هم دارای آب شور هستند. از طرفی، جهت نیاز روز به روز، از آب های زیرزمینی برداشت بیشتری می شود. از جمله این که در سال آبی 85-1384 میزان تخلیه ی منابع آب های زیرزمینی79837 میلیون متر مکعب بوده که نسبت به سال آبی 84-1383 به میزان 5/2 درصد افزایش داشته است. عدم بهره گیری صحیح و بی رویه از آب های زیر زمینی، خود سبب شور شدن آب های شیرین می گردد.
استان ها و شهرهای نیمه جنوبی کشور و حاشیه کویر، آب شور فراوانی دارند و کم آبی و شوری آب و در کنار آن شوری خاک، حتی به روستاهای کشاورزی هم رسیده و زمین ها را از حیض انتفاع خارج ساخته است. اکثر قنات های کشور به ویژه قنات های بخش جنوبی و حاشیه ی کویرخشک گردیده و از حدود 40000 رشته قنات موجود در کشور، در سال 1385 تعداد آنها به36307 رشته رسیده است. زمین های زیادی بایر و متروکه گردیده اند. برداشت بی رویه و بدون برنامه ریزی مدون آب قنات ها، چشمه ها و آب های زیرزمینی شیرین، از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیق (جمعا 588743 چاه) سبب شده به شدت آب های شیرین محدود و به مرور بر میزان آب شور اضافه شود و به دنبال خود بحران کم آبی و بحران خشکی زایی افزایش یابد. این چالش خود زنگ خطری از یک بحران عظیم کم آبی است و برنامه ریزان و مسوولین باید از این بحران به عنوان یک تکلیف شرعی و الهی و وظیفه ای خطیر، به چاره جویی دلسوزانه و مسوولانه بیاندیشند و تا دیر نشده جهت حفظ کشاورزی و کشاورزی روستایی، مدیریت مطلوبی در صیانت و جلوگیری از هدر رفت آب ها و آلودگی آنها اعمال نمایند که در این مقاله مختصرا به آن پرداخته می شود.