جایگاه علت غایی در فلسفه اسلامی

اصل علیت یک رابطه وجودی است که همواره میان دو وجود برقرار می شود به گونه ای که در آن یک وجود نیازمند به وجود دیگری است. فیلسوفان مسلمان برای «علت» تعاریف مختلفی ارائه داده اند. در فلسفه مشاء علت بر چهار قسم مادی، صوری، فاعلی و غایی تقسیم می شود که مشهور هم این قول را پذیرفته اند.
اما علت غایی به عنوان یکی از علل وجود، از جهتی غایت و از جهت دیگر علت غایی نامیده می شود. کلمه «غایت» در لغت به معنای نتیجه، اثر، هدف و فایده آمده است و از نظر مفهوم فلسفی عبارت از چیزی است که فعل به خاطر آن انجام می شود.
اما بین علت غایی و علت فاعلی در برخی موارد فاعل به منزله ی ماده غایت و نیز به منزله صورت فاعل است، پس علت غایی مکمل و متمم علت فاعلی است.
لذا علت غایی برحسب ماهیت، علت علت فاعلی است و به حسب وجود، معلول وی است. از نظر حکمای الهی هر فعلی برای غایت و هدفی به وجود می آید و هر فاعلی کار خود را برای هدف و غایتی انجام می دهدکه معنای نخستین آن حاکی ازحب ذات الهی به ذاتش است ومعنای دوم آن بیانگر عشق وحب همه خلایق به او می باشد، در این راستا با ارائه پژوهش حاضر اشکالات و شبهات مطرح شده، توسط حکمای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات مطروحه در این خصوص پاسخ داده شده است.