نگاه تطبیقی به مراحل تربیت فلسفی در تمثیل غار افلاطون و اسفار ملاصدرا

ملاصدرا در آغاز کتاب بزرگ خویش، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، می گوید کتابش را بر اساس سفرهای چهارگانه عارفان نام گذاری و تقسیم بندی کرده است. سخنان عارفان و ملاصدرا در خصوص این سفرها خواننده آشنا با فلسفه یونان را به یاد فایدروس و جمهوری افلاطون (به ترتیب، سفر ارواح به آسمان و تمثیل غار) می اندازد. ملاصدرا علی رغم وعده ای که در آغاز کتاب داده است، از عهده تطبیق ابواب کتابش بر سفرهای چهارگانه عارفان، بهویژه در سفر چهارم، برنیامده است. در این مقاله، پس از سیری در روش تربیت فلسفی افلاطون و سخنان او در تمثیل غار و به دنبال اشاره ای به اقوال مربوط به سفرهای چهاگانه صدرایی، توضیح داده ایم که عارفان در این خصوص سازگاری روشن تری با افلاطون دارند؛ و دلیل ناتوانی ملاصدرا از تطبیق ابواب کتابش با اسفار عارفان (و با مراحل مطرح در تمثیل غار افلاطون) را بازگفته ایم.