معیارهای فقهی اسراف

ماده «سرف» و مشتقات آن در لغت به معانی گوناگون آمده است. این واژه مشترک معنوی است و تمام معانی آن به «تجاوز از حد» بر می گردد. اسراف فقهی نسبت به لغوی قلمرو محدودتری دارد و شامل هر گونه زیاده روی نمی شود. محقق نراقی به دو قسم از اسراف اتلافی و هزینه ای یا تخصیصی اشاره می کند. اسراف اتلافی به این معناست که کالا بدون علت موجه و بدون استفاده اتلاف شود. انفاق مال به مقداری که انفاق کننده محتاج شود از مصداق های اسراف تخصیصی است. در این نوع اسراف مال تلف نشده؛ بلکه مالکیت آن به گونه ای به دیگری منتقل شده که از نظر شرعی اسراف شمرده می شود. روایت ها، اسراف و تبذیر را جزو گناهان کبیره شمرده اند.
با بهره گیری از آیه ها و روایت ها می توان اتلاف و تضییع، مصرف بالاتر از سطح زندگی عمومی، مصرف فراتر از توان مالی یا شان، بخشش بیش از حد، صرف مال در معصیت و عدم رعایت اولویت در به کارگیری سرمایه های شخصی و ملی را به عنوان معیار برای شناسایی اسراف استفاده کرد.