بازخوانی نظام پوشاک ایرانی (با تاکید بر رویکرد پساساختگرایی بارت)

پوشاک یکی از ضروریات بشر بوده و با حضور مادی و فکری خود بهعنوان نوعی ابزار ارتباطی قوی عمل میکند. نظام پوشاک، با توسعه جوامع، شکلگیری عقاید، فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی دستخوش تغییراتی قرار گرفت و دارای نقش فرهنگی و معانی نمادین شد. در تبیین معانی آن، میتوان ارزشهای خاص فرهنگی هر ملتی را در بافتهای گوناگون اجتماعی مشاهده کرد. بدین ترتیب امکان تکثیر معنا در نظام پوشاک با وجود خوانشهای متفاوت مخاطبان در جریان گفتمانهای متعدد فراهم میگردد. هدف اصلی این مقاله بیان عوامل موثر در معناسازی لباس - بهمفهوم عام - میباشد که تحت تاثیر پدیده های جهانیسازی، فرهنگ، مذهب، نهادهای اجتماعی، رسانه، اقتصاد و سیاست است. بدین منظور با بررسی برخی از کتابهای نشانهشناسی و نظرات مطروحه پیرامون نظام پوشاک، عوامل موثر در انتخاب لباس از جنبه فردی و اجتماعی ارایه میگردد. پرسش اساسی، چگونگی درک پوشاک توسط مخاطب در بافتهای متعدد اجتماعی و با توجه به تجربیات شخصی اوست. بنابراین نگارنده، مفهوم لباس را (بهویژه لباس ایرانی) بهمثابه متنی در نظر گرفته که دارای یک فرم بیانی واحد نیست و معنای آن تحت عوامل گوناگون متغیر می شود که این نظر، همسو با مفهوم تکثر معنا در رویکرد پساساختگرایان (بهویژه رولان بارت) است. نتایج حاصله نشان میدهد که شکلهای متعدد البسه توسط صنعت مد، معانی متعدد را رقم میزند. همچنین ایدئولوژی شخصی و گفتمان دینی جامعه نیز سبب معناسازی در لباس میگردد. البته نقش نهادهای فرهنگی و آموزشی در جامعه و نیز قدرت اقتصادی و سیاسی نیز از جمله عوامل موثر در معناسازی البسه میباشد