بررسی تاثیر اندازه ذرات و نوع عصاره گیر بر شکل های مختلف پتاسیم برخی کانی های میکایی و فلدسپات پتاسیم

پتاسیم به عنوان یکی از عناصر پرمصرف، به طور عمده از هوادیدگی آلومینوسیلیکات هایی مانند فلدسپات های پتاسیم و میکاها در خاک تامین می شود. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر اندازه و نوع عصاره گیر بر شکل های مختلف پتاسیم در تعدادی از کانی های میکایی و فلدسپات پتاسیم و تعیین ارتباط بین پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب سلطانی با نوع کانی های پتاسیم دار انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل دربرگیرنده 5 نوع کانی پتاسیم دار (بیوتیت، فلوگوپیت، موسکویت، فلدسپات زنجان و فلدسپات یزد)، دو اندازه (100-50 و کوچک تر از 50 میکرون) و 3 نوع عصاره گیر (آب مقطر، استات آمونیوم و اسید نیتریک) با 3 تکرار انجام شد. مقدار پتاسیم رها شده از این کانی ها با دستگاه فلیم فتومتر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که فلدسپات ها، به اندازه میکاهای سه جایی (بیوتیت و فلوگوپیت) در تامین پتاسیم محلول و تبادلی خاک مهم می باشند ولی کانی دوجایی موسکویت، اهمیت کم تری حتی نسبت به فلدسپات ها دارد. میزان پتاسیم غیر تبادلی که ذخیره پتاسیم خاک می باشد در بیش ترین مقدار خود، در میکا های سه جایی بیش از 17 گرم بر کیلوگرم بود اما در میکای دوجایی و فلدسپات ها 3 گرم بر کیلوگرم می باشد. نتایج عصاره گیری با تیزاب سلطانی نشان داد که این عصاره گیر مقدار زیادی از پتاسیم موجود در کانی های سه جایی را آزاد می کند (81 گرم بر کیلوگرم) ولی قادر نیست پتاسیم چندانی از کانی های موسکویت و فلدسپات خارج کند (حدود 4 گرم بر کیلوگرم). کوچک شدن اندازه تاثیری بر آزاد سازی پتاسیم عصاره گیری شده با تیزاب سلطانی در کانی های سه جایی ندارد اما در کانی های موسکویت و فلدسپات باعث افزایش قابل توجه پتاسیم آزاد شده تا بیش از 5/3 برابر می گردد. ذرات کوچک تر در آزاد سازی شکل های مختلف پتاسیم، اختلاف معنی داری با ذرات درشت نشان دادند. پتاسیم آزاد شده توسط تیزاب سلطانی می تواند شاخصی از نوع کانی های پتاسیم دار خاک و قدرت خاک برای تامین پتاسیم باشد البته پژوهش ها بیش تر، در این باره ضروری به نظر می رسد.