روانشناسی قدرت در عصر غزنوی با تکیه بر اصل «نیست همتایی» در تاریخ بیهقی

توصیفات زنده و جاندار تاریخ بیهقی از واقعیت های سیاسی عصر خود، بر پژوهندگان این میراث ارزشمند تاریخ ایران پوشیده نیست. در میان انبوه گزارش های سیاسی خواجه ابوالفضل بیهقی(385-470ه. ق.) که اغلب با ذکر جزئیات و اشراف بر نهان و آشکار حوادث سیاسی عصر غزنوی همراه است، مقوله ی روانشناسی قدرت به خوبی قابل ردیابی است.
یکی از محورهای قابل توجه در این عرصه، اصل «نیست همتایی» یا «بی مانندگی» سلطان است که در دربار غزنوی بر القاء و تزریق آن به آحاد رعایا تلاش می شد و نظارت های دقیق و هشیارانه ای وجود داشت تا اتباع سلطان از هرگونه رفتاری که صبغه ای از «همتایی» و «مانندگی» به سلطان را در اذهان متبادر می ساخت، بازداشته شوند. علاوه بر این، همواره به عواقب ناگوار «مانندگی جستن» رعایا به سلطان، در قالب پند و اندرزهای سیاسی هشدار داده می شد.
در این مقاله تلاش می گردد تا با محوریت تاریخ بیهقی تحلیل و تبیین دقیقی از چشم اندازهای مذکور ارائه شود.