مطالعه روابط بین عملکرد بذر و اجزای آن در ژنوتیپ های ارزن معمولی (Panicum miliaceum L.)

به منظور بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در ارزن معمولی، تجزیه ضرایب مسیر و تجزیه عامل ها با استفاده از برخی صفات زراعی و مورفولوژیک در 15 ژنوتیپ مختلف آن انجام شد. ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان مورد مطالعه قرار گرفتند. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه همبستگی مثبت و بالا و با صفت تعداد گره همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. تجزیه و تحلیل رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه نشان داد که صفات عملکرد علوفه، تعداد بذر در خوشه، قطر ساقه و تعداد برگ در بوته به ترتیب وارد مدل شدند و 99 درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. بر اساس ضرایب مسیر صفات عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عامل ها سه عامل پنهانی را معرفی نمود که در مجموع 81/93 درصد از واریانس بین صفات را بیان نمودند. این عامل ها با توجه به اجزای تشکیل دهنده آن ها به ترتیب عامل تولید علوفه (عملکرد علوفه، قطر ساقه و تعداد بذر در خوشه)، عامل تولید بذر (عملکرد دانه و طول خوشه) و عامل خصوصیات مورفولوژیک (ارتفاع بوته و تعداد برگ در بوته) نامیده شدند. از این رو بنا بر این تحقیق، عملکرد علوفه و تعداد بذر در خوشه به ترتیب از اهمیت نسبی بیشتری در تعیین عملکرد دانه ارزن معمولی برخوردارند و این اجزای عملکرد می توانند معیار انتخاب مناسبی برای بهبود عملکرد دانه در ژنوتیپ های ارزن باشند.