تعریف مفهومی و عملیاتی سازی سلامت معنوی: یک مطالعه روش شناختی

از زمان ورود مفهوم سلامت معنوی توسط موبرگ (1971م.) تاکنون تعاریف متعددی در مورد این مفهوم ارائه شده است و در روش سنجش آن نه در تحقیقات تجربی و نه در تعابیر متداول اتفاق نظری وجود نداشته است. هدف اصلی این مقاله ارائه یک تعریف جامع از سلامت معنوی و تعریف عملیاتی مولفه ها و شاخص ها و تحلیل مقیاس های سنجش سلامت معنوی براساس فرهنگ بومی ایران است.
این مطالعه بر مبنای یک رویکرد روش شناختی است. داده ها با روش اسنادی گردآوری شده است. برای تحلیل مفهومی داده ها از روش واکر و آوانت (2005م.) استفاده شده است. پس از گردآوری داده ها، فضای مفهوم واژه ای سلامت معنوی ترسیم شده و موقعیت کالبدی مولفه ها و شاخص های آن تعیین گردیده است.
معنویت حالتی از بودن است لیکن سلامت معنوی حالتی از داشتن است. سلامت معنوی به برخورداری از حس پذیرش، احساسات مثبت، اخلاق و حس ارتباط متقابل مثبت با یک قدرت حاکم و برتر قدسی، دیگران و خود اطلاق می شود که طی یک فرآیند پویا و هماهنگ شناختی، عاطفی، کنشی و پیامدی شخصی حاصل می آید. شناخت معنوی، عواطف معنوی، کنش معنوی و ثمرات معنوی مولفه های اصلی سلامت معنوی اند.
سلامت معنوی آدمیان را بایستی برمبنای فرایندی از کنش متقابل انسان در جهان هستی و یک قدرت برتر و حاکم قدسی تعریف کرد. در سنجش سلامت معنوی افراد دیدگاه ما نسبت به سلامت معنوی نباید تحت بررسی واقع شود بلکه در این سنجش باید شناخت ها، کنش ها، عواطف و ثمرات شخصی افراد مورد بررسی قرار گیرد.