نقش علما در شکل گیری مدرسه ی شوکتیه بیرجند

توسعه و رواج امور فرهنگی و به اصطلاح امروزین آن «آموزش وپرورش» درایران، پیشینه ای دیرینه دارد، به طوری که می توان آثار و سابقه ی آن را در متون کهن پارسی مثل اوستا، کتیبه های باستانی، سنگ نبشته ها و دیگرآثار نظم و نثر به جای مانده از روزگاران کهن، مشاهده کرد. اگرچه بارها این پایگاه های علم و دانش در معرض طوفان حملات و مخالفت های اقوام مختلف واقع شده و بخش های عظیمی از مظاهر فرهنگی و فکری این سرزمین به تاراج رفته است اما پیوسته و در طول تاریخ، دلسوزانی بوده اند که چراغ دانش را در معبر راهیان فرهنگی این آب و خاک برافروخته نگاه دارند یا بر رواج و رونق آن بیفزایند.
پس از تاسیس دارالفنون در سال 1268. ق. تلاش هایی درگوشه و کنار ایران برای تاسیس مدارس جدید شکل گرفت، چنانکه نخستین تلاش های میرزا حسن تبریزی معروف به رشدیه، در سال های 1313 . ق. برای تاسیس مدارس جدید در ارومیه و تبریز به دلیل ذهنیت های منفی مردم درباره ی مدارس جدیدی که به تقلید از غرب ساخته می شد، با ناکامی مواجه گردید، هرچند درسال 1315 . ق موفق شد آن مدرسه را راه اندازی نماید. یازده سال بعد از رشدیه، ابراهیم خان شوکت الملک علم، به فکر تاسیس مدرسه ی جدیدی به نام شوکتیه در بیرجند افتاد ولی به دلیل بی اعتنایی و مخالفت مردم با مدارس جدید، آن طور که امیر می خواست، مدرسه با اقبال عمومی روبرو نشد. شواهد موجود نشان می دهد در سال دوم تاسیس آن با تمهیداتی، آیت الله شیخ محمد باقرگازاری و شیخ هادی هادوی، فرزندانشان را به شوکتیه فرستادند و به نظارت بر مواد درسی و امتحانات مدرسه پرداختند. این اقدام آن ها در اقبال سکنه ی شهر به مدرسه ی جدید موثر واقع شد و مردم شهر و دهات دور و نزدیک اطفال خویش را به مدرسه ی نوبیناد شوکتیه فرستادند. این مقاله می کوشد با معرفی گوشه هایی از شخصیت عالمان معاصر، نقش آنان را در رونق گرفتن مدرسه شوکتیه نشان دهد.