پژوهشی بر سازه های آبی بیرجند مطالعه موردی: یخچال ها

اعتبار و عظمت یخچال ها در مقایسه با سایر سازه های آبی نه تنها کمتر نیست بلکه ویژگی های معماری و عملکرد خاص آنان گاه نشانه تمدن و پیشرفت یک ملت و پیوند عمیق آن با تمامی مظاهر فرهنگ و هنر و تمدن آن سرزمین به شمار می آیند.
چنانچه شرایط اجنماعی و مهمتر از آن موقعیت اقتصادی به گونه ای بود که برای احداث یخچال مساعد می نمود ساخت یخچال از طرف متمکنین، امرا و حاکمان محلی مرسوم بوده است. برخلاف آب انبارها و برکه های عمومی آب آشامیدنی در شهرهای و روستاها که احداث آن ها از مبانی خیرات محسوب می شد و ساختمان و آبش وقف بود یخچال ها منبع درامد زیادی برای صاحبانش به شمار می-رفته اند. بیرجند از جمله شهرهای حاشیه کویر است که شرایط اقلیمی خشک داشته و بالطبع کمبود آب اشامیدنی در ایجاد سازه های آبی و تاسیسات آبرسانی تاثیر بسزایی داشته است. از جمله سازه های آبی این شهر یخچال هاست که شاهکار معماری کویر از نوع سازه های آبی در ایران محسوب می گردد.
در این مقاله سعی خواهد شد ضمن بر شمردن اهمیت شازه آبی یخچال با تکیه بر شیوه بررسی میدانی به معرفی انواع یخچال های موجود در بیرجند پرداخته و جهت تجسم بهتر این بناها تصاویر و طرح هایی به صورت پلان و نما ارائه خواهد شد.