اثر بخشی برنامه مداخله ای بر مبنای مدل فرانظری در ارتقاء فعالیت بدنی منظم در کارکنان اداری

با وجود نقش مهم فعالیت بدنی در سلامتی، رفاه و کیفیت زندگی، امروزه اکثر افراد از فعالیت بدنی مناسبی برخوردار نمی باشند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثربخشی مداخله آموزشی بر مبنای مدل فرانظری در ارتقای فعالیت بدنی منظم کارکنان اداری دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 91-1390 بود.
مطالعه حاضر یک پژوهش مداخله ای (Interventional) از نوع قبل و بعد بود که بر روی 97 نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایلام که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، انجام گرفت. شرکت کنندگان ابتدا پرسش نامه سنجش متغیرهای دموگرافیکی و سازه های تئوری فرانظری را به صورت خودگزارشی تکمیل نمودند. سپس محتوای آموزشی طراحی شده بر اساس تئوری فرانظری را در قالب جزوه، کتابچه و سی دی آموزشی انجام فعالیت بدنی دریافت نمودند. پس از 3 ماه و به منظور تعیین اثربخشی مداخله، پرسش نامه سنجش سازه های مدل فرانظری دوباره تکمیل گردید. داده های مطالعه با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 و آزمون های آماری Fisher exact test، Paired t و ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین سنی شرکت کنندگان در مطالعه 73/6 ± 16/32 سال بود که 42 درصد مذکر و 55 درصد مونث بودند. از لحاظ نوع ورزش انتخابی 3/42 درصد پیاده روی، 6/52 درصد شنای تفریحی، 1/3 درصد ورزش های بدنسازی و 2/1 درصد کوهنوردی را برای انجام فعالیت بدنی منظم انتخاب نمودند. یافته های حاصل از مقایسه مراحل تغییر انجام فعالیت بدنی نشان داد که مداخله آموزشی باعث پیشرفت معنی دار در مراحل تغییر شرکت کنندگان شده است (05/0 > P). همچنین مقایسه میانگین سازه های تعادل در تصمیم گیری، فرایندهای تغییر و خودکارامدی انجام فعالیت های ورزشی نشان دهنده افزایش معنی دار میانگین سازه های مدل فرانظری در مقایسه بعد از مداخله بود (05/0 > P). یافته های پژوهش حاکی از افزایش معنی دار میانگین سطوح آگاهی، تسکین نمایشی، شرطی سازی تقابلی، کنترل محرک، روابط یاری دهنده و خودآزادی بعد از مداخله در مقایسه با قبل از آن بود (05/0 > P)، اما افزایش میانگین در سایر سطوح فرایندهای شناختی و رفتاری معنی دار نبود.
بر اساس نتایج به دست آمده، طراحی برنامه های مداخله ای بر مبنای مدل های تغییر می تواند باعث ارتقای رفتارهای مرتبط با سلامت گردد.