بررسی روند تولید سفالینه های آبی و سفید در ایران طی ادوار مختلف اسلامی

سفالینه های آبی و سفید، یکی از مهمترین و درعینحال فراوانترین سفالینه های لعابدار جهان اسلام بهویژه طی دوران متاخر اسلامی هستند. این مساله که برای نخستینبار این سفالینه ها در چه مرکز یا مراکزی و چه دوره زمانیای تولیدشدهاند، پرسشی است که هنوز پاسخی بدان دادهنشدهاست. براساس شواهد باستانشناسی موجود، یکی از مناطقی که دستکم از سده های اولیه اسلامی به بعد این سفالینه ها در آن شناساییشده، مرزهای فعلی سیاسی ایران است.
ازینرو، در نگارش مقاله حاضر تلاش بر آن شدهاست تا بنابر اطلاعات بهدستآمده از منابع کتابخانه ای منتشرشده و یافته های حاصل از کاوشهای باستانشناسی، اینگونه سفالین در ایران مطالعه و بررسیشود. از این راه، تا حدودی به پرسشهای مطرحشده در این پژوهش با این فرض که سرزمین ایران به دلیل پیشینه طولانی تاریخی در عرصه تولید سفال، احتمالا یکی از مناطق مهم تولید سفال آبی و سفید از همان سده های اولیه اسلامی به بعد بودهاست، پاسخدادهمیشود.
براساس اسناد باستانشناسی بسیاری که در کاوشها و مطالعات باستانشناسی بخشهای مختلف سرزمین ایران بهدستآمده، مشخصشد که پس از قرن ششم هجری گونه های مختلفی از سفالینه آبی و سفید در مراکز متعدد و با شیوه های گوناگون تولیدشدهاند. با اینکه در فاصله قرنهای یک تا پنج هجری قمری، قطعه های فراوان سفالینه های آبی و سفید در مراکزی چون نیشابور و شوش شناساییشدهاند لیکن، شواهدی که مبتنیبر تولید این ظرفها در آن مراکز باشند، بسیار اندک بوده و بیشتر نتایج بهدستآمده هم، بر آزمایشهای علمی تکیهدارند