بررسی و مقایسه ویژگی های فرسایش خندقی در کاربری های کشاورزی و مرتعی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز رباط ترک

یکی از انواع فرسایش آبی که باعث تخریب زمین های کشاورزی و مرتعی در حوزه های آبخیز خشک و نیمه خشک می شود، فرسایش خندقی است. با توجه به نقش این نوع فرسایش در تخریب خاک، این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه فرسایش خندقی در کاربری های زراعی و مرتعی در حوزه آبخیز رباط ترک انجام شد. در این پژوهش سه خندق معرف در واحدهای کاری مرتعی و زراعی انتخاب شد و در قسمت های راس، وسط و دهانه خروجی تعداد نه پروفیل و در منطقه شاهد هر کاربری نیز یک پروفیل حفر شد. بافت، مواد آلی، درصد گچ و آهک، هدایت الکتریکی و SAR نمونه های خاک اندازه گیری و مورد بررسی قرار گرفت. در هر واحد کاری و همچنین، منطقه شاهد، میزان نفوذپذیری خاک در محل حفر پروفیل ها اندازه گیری شد. با نقشه برداری از خندق ها، خصوصیات مورفومتری آن ها مانند پلان طولی و عرضی، عرض بالا، پایین و عمق خندق، شکل سطح مقطع، نسبت عرض به عمق، شیب بستر و طول خندق اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان SAR و کاتیون سدیم سبب پخشیدگی ذرات خاک و تشدید فرسایش خندقی در هر دو واحد کاری شده است. در واحد کاری زراعی درصد رس و سیلت به ترتیب 29 و 11 درصد در لایه سطحی راس خندق معرف و میزان ماده آلی از 30/0 تا 82/1 درصد است. در واحد کاری مرتعی درصد رس و شن به ترتیب 41 و 43 درصد در لایه سطحی راس خندق است و میزان ماده آلی از 29/0 الی 99/0 درصد تغییر می کند. در واحد کاری مرتعی در یک سطح مشخص تعداد خندق ها بیشتر و نسبت به واحد کاری زراعی فعال تر هستند. ضمنا نتایج نشان داد که مقدار TNV در واحد کاری زراعی بیشتر از واحد کاری مرتعی بوده و عواملی مانند pH وEC نیز در واحد کاری مرتعی بیشتر از واحد زراعی می باشند. در هر دو واحد نسبت عرض به عمق در تمامی خندق ها بیش از یک بوده و میزان نفوذپذیری خاک در واحدهای کاری زراعی و مرتعی به ترتیب 25/4 و 45/3 سانتی متر بر ساعت می باشند.