بررسی ساختار مذهبی سلسله های قراقویونلو و آق قویونلو (از تصوف تا تشیع عرفانی و امامی)
نویسنده:
چکیده:
گسترش تشیع در ایران به طور کلی و در منطقه ی شمال غرب ایران یعنی آذربایجان به طور اختصاصی جهت اصلی این نوشتار است که پس از حمله ی مغول، به ویژه در دوره ی دو سلسله ی آق قویونلو و قرا قویونلو از موضوعات مهم تاریخ ایران و تشیع است. چراکه تشیع پس از گسترش اولیه فرهنگی خود در ایران که به حاکمیت سیاسی گذرا در دوران آل بویه و سربداران منجر شد، مرکزیت فرهنگی خود را بسته به عواملی چند در آذربایجان پیدا کرد.
این تمرکز وامدار حضور مخالفان سیاسی دولت عباسی مانند خرمدینان در منطقه ی آذربایجان بود که کوهستانی بودن منطقه در برابر تعقیب حکومتی به آنان مصونیت می داد و در مرحله بعدی در همین روند نقش صحابه ائمه (ع) و علما و به ویژه فرقه های تصوف و عرفان در این منطقه موثر بود که مردم را در گذر از تسنن شافعی به تشیع صوفیانه و علاقه به اهل بیت (ع) و سپس مکتب آن راهنمایی کردند. به گونه ای که در قرن نهم هجری قمری، شیعه نامی آشنا هم برای حاکمیت و هم مردم منطقه به شمار می رفت که دو سلسله ی قراقویونلو و آق قویونلو، روش فرهنگی سلسله های پیشین خود را که اظهار علاقه به اهل بیت بود همچنان ادامه دادند به ویژه قراقویونلوها که پیشگام ایجادی نیروی رزمنده ی شیعی یعنی صفویان گردیدند چراکه ظهور قراقویونلوها ارتباط سلسله های مرعشی و کیائی شیعه با این حاکمیت را فراهم آورد و فرقه های مذهبی شیعه مرام را تقویت کرد و شاه اسماعیل صفوی با تکیه بر همین وضعیت توانست در اوایل قرن دهم هجری حکومتی فراگیر و ماندگار با تکیه بر مذهب شیعه در ایران بزرگ تشکیل دهد.
این تمرکز وامدار حضور مخالفان سیاسی دولت عباسی مانند خرمدینان در منطقه ی آذربایجان بود که کوهستانی بودن منطقه در برابر تعقیب حکومتی به آنان مصونیت می داد و در مرحله بعدی در همین روند نقش صحابه ائمه (ع) و علما و به ویژه فرقه های تصوف و عرفان در این منطقه موثر بود که مردم را در گذر از تسنن شافعی به تشیع صوفیانه و علاقه به اهل بیت (ع) و سپس مکتب آن راهنمایی کردند. به گونه ای که در قرن نهم هجری قمری، شیعه نامی آشنا هم برای حاکمیت و هم مردم منطقه به شمار می رفت که دو سلسله ی قراقویونلو و آق قویونلو، روش فرهنگی سلسله های پیشین خود را که اظهار علاقه به اهل بیت بود همچنان ادامه دادند به ویژه قراقویونلوها که پیشگام ایجادی نیروی رزمنده ی شیعی یعنی صفویان گردیدند چراکه ظهور قراقویونلوها ارتباط سلسله های مرعشی و کیائی شیعه با این حاکمیت را فراهم آورد و فرقه های مذهبی شیعه مرام را تقویت کرد و شاه اسماعیل صفوی با تکیه بر همین وضعیت توانست در اوایل قرن دهم هجری حکومتی فراگیر و ماندگار با تکیه بر مذهب شیعه در ایران بزرگ تشکیل دهد.
کلیدواژگان:
عرفان ، تصوف ، تشیع ، آق قویونلو ، قراقویونلو ، صفویه ، آذربایجان
زبان:
فارسی
در صفحه:
49
لینک کوتاه:
magiran.com/p1198488
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!