مبانی معرفتی جریان های فکری تصوف در ایران عصر سلجوقی

جریان تصوف در ایران عصر سلجوقی از حیث اصول و مبانی فکری، شکل واحدی نداشت و بسته به شرایط تاریخی و زمینه های اجتماعی و فرهنگی هر منطقه از ویژگی های خاصی برخوردار بود. با توجه به گستردگی جغرافیایی و تنوع جریان های فکری تصوف در ایران عصر سلجوقی، پژوهش حاضر متمرکز در پرداختن به ویژگی های معرفتی و روش شناختی جریان فکری تصوف و ارتباط با زمینه های اجتماعی این مساله، بر منطقه عراق عجم تمرکز نموده است و مباحث آن بر مبنای این مساله شکل گرفته است که چه نسبتی بین ویژگی های اجتماعی و فرهنگی عراق عجم با مبانی معرفتی تصوف رایج در این منطقه وجود دارد؟
تصوف رایج در حوزه فرهنگی- جغرافیایی عراق عجم در عین برخورداری از مبانی فقهی و ویژگی های زهد و ریاضت در اسلام، دارای گرایش های عاشقانه و فلسفی متاثر از آموزه های مسیحی و یونانی و زرتشتی نیز بود. تصوفی مبتنی بر دو رویکرد معرفتی و روش شناختی متفاوت اما به هم پیوسته عقلی- فلسفی و ذوقی- عاشقانه که اصول و مبانی فکری شکل ذوقی- عاشقانه آن توسط عرفای اندیشمندی چون احمد غزالی و عین القضات و شکل بحثی- ذوقی یا عقلی- شهودی آن توسط شیخ اشراق سهروردی تئوریزه شده بود.