پاسخ های فیزیولوژیک سلول های جداکشت کتان سفید (Linum album Kotschy ex Boiss.) به الیسیتورهای قارچی

الیسیتورها ترکیباتی با منشا زیستی و یا غیر زیستی هستند که باعث القای پاسخ های دفاعی گیاه و تولید متابولیت های ثانویه می شوند. الیسیتورها ممکن است ژن های جدیدی را فعال کنند که آنزیم ها و در نهایت مسیرهای بیوسنتزی مختلفی را راه اندازی کنند و باعث تشکیل متابولیت های ثانویه شوند. گیاه کتان سفید (Linum album) از گونه های بومی ایران است که در اندام های مختلف آن ترکیبات لیگنانی از جمله پودوفیلوتوکسین وجود دارد. در پژوهش حاضر، اثر عصاره قارچ های Fusarium graminearum، Rhizoctonia solani، Rhizopus stolonifer، Sclerontinia sclerotiarum و Trichoderma viride بر رشد سلول و میزان لیگنان ها و ترکیبات فنیل پروپانوئیدی در کشت سلول کتان سفید بررسی شد. الیسیتورهای قارچی مختلف آثار منحصر به فردی در تولید لیگنان ها داشتند، به طوری که در بین الیسیتورهای قارچی بررسی شده، بیشترین مقدار تولید پودوفیلوتوکسین در سلول های تیمار شده با F. graminearum به میزان شش برابر نمونه های شاهد (141 میکروگرم بر گرم وزن خشک) مشاهده شد، در حالی که R. stolonifer باعث القای بیشترین میزان لاریسی رزینول به میزان هفت برابر نمونه های شاهد (365 میکروگرم بر گرم وزن خشک) شد. میزان فنل کل، فلاونول، فلاوونوئیدها و لیگنین تا پایان دوره رشد تحت تاثیر الیسیتورهای قارچی افزایش یافت. در راستای درک سازوکار الیسیتورهای قارچی، فعالیت آنزیم های فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و سینامیل آلکل دهیدروژناز (CAD) نیز بررسی شد. فعالیت PAL و CAD که در مراحل ابتدایی مسیر بیوسنتزی فنیل پروپانوئیدی قرار دارند، پس از افزودن الیسیتورهای قارچی افزایش یافت و اوج فعالیت آنها پس از گذشت سه روز مشاهده شد.