بررسی واژگان متقاربه المعنی در خطبه شقیقه نهج البلاغه

یکی از مهم ترین و برجسته ترین ویژگی های ساختاری نهج البلاغه امام علی علیه السلام، انسجام دورن متنی در هر یک از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار است. تناسب و انسجام حاصل پیوند میان اجزای آن- چینش معنایی واژگان به کار گرفته شده- در محور همنشینی و جانشینی است. به بیانی دیگر، ارزش واژگان به کار گرفته شده در جمله و یا جملات، منوط به گزینش آن هاست در سایه این دو محور ارزش های زبیایی شناسی به نمایش گذاشته می شود.
آنچه نگارنده را بر آن داشت تا به انجام این پژوهش مبادرت ورزد، تناسب و هماهنگی میان واژه ها و معانی مورد نظر در بافت زبانی و موقعیتی کلام امام علی علیه السلام در نهج البلاغه است. هر چند که تعیین حوزه معنایی واژگان از میان واژگانی که دارای تقارب معنایی هستند، عاملی مهم برای گزینش واژگان به شمار می رود. در حقیقت، این مهم، یکی از شگردهای هنری امام علی علیه السلام بوده است.
در این مقاله، نگارنده بر آن است تا با بررسی معناشناسانه واژگان متقاربه المعنی از میان واژگانی که دارای تقارب معنایی هستند، دلایل معنایی گزینش واژگان موجود در فرازهای انتخابی را با نظر به کتب لغوی در خطبه مشهور شقشقیه مورد بررسی و تحلیل معنایی قرار دهد و صلاحیت و عدم صلاحیت واژگان در فرازهای منتخب از خطبه را نمایان سازد.