تجزیه خوشه ایو مطالعه خصوصیات کیفی 30 ژنوتیپ برنج (Oryza sativa L.)

به منظور ارزیابی خصوصیات کیفی 30 ژنوتیپ مختلف برنج (شامل ارقام بومی، اصلاح شده و لاین های امیدبخش) آزمایش مزرعه ای انجام گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام و در طی آن سیزده صفت کیفی از جمله میزان آمیلوز، قوام و غلظت ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر تفاوت معنی دار میان ژنوتیپ های مختلف از نظر صفات مورد مطالعه بود. با توجه به تعداد زیاد ژنوتیپ ها تجزیه خوشه ایانجام شد که نتایج نشان داد ژنوتیپ های مورد آزمایش درپنچ خوشه اصلی قرار گرفتند. از مهمترین ژنوتیپ های موجود در خوشه یک می توان به طارم محلی، لاین های امیدبخش 8805 و 8802، خوشه دوم لاین Pi-1 و 8202 در خوشه سوم، رقم قائم و لاین های امید بخش 8204 و 8225 و در خوشه چهارم می توان به لاین امیدبخش 8811، 67410 و طارم دیلمانی و خوشه پنجم هیبرید بهار و لاین های امیدبخش 8403، 8209 و 8228 اشاره نمود. مقایسه میانگین های خوشه های نشان داد که بالاترین عملکرد برنج سفید (9/4 تن در هکتار) مربوط به خوشه پنجم بوده و به دنبال آن خوشه یک و خوشه سوم قرار گرفتند که با هم اختلاف معنی داری نداشتند. کمترین عملکرد شلتوک نیز مربوط به خوشه سوم بود. از لحاظ آمیلوز بالاترین مقدار (20/26) مربوط به خوشه پنجم بود. با توجه به ذائقه ایرانی مقدار آمیلوز زیر 22 مناسب می باشد که در این تحقیق لاین های موجود در خوشه های یک و دوم دارای چنین خصوصیتی بودند. بیشترین میزان از نظر قوام و غلظت ژل (90/66) به خوشه سوم و کمترین آن به خوشه پنجم تعلق داشت و مناسب ترین مقدار آن زیر 60 می باشد که ژنوتیپ های موجود در خوشه های دوم و سوم دارای چنین خصوصیت هستند.