تبیین و مقایسه کلام تفضیلی نزد ابن عربی و دیونیسیوس مجعول

کلام تفضیلی حکایت از عالی ترین مرتبه معرفت انسان نسبت به خداوند دارد. معرفتی ورای معرفت عقلی. آن جا که سکوت گویاترین کلام در توصیف آن است. در مسیحیت دیونیسیوس مجعول و درعالم اسلام ابن عربی از جمله اندیشمندان بزرگی هستند که از ظلمت الهی و سکوت در برابر آن سخن گفته اند. در این مقاله سعی شده با بررسی نطریات این دو متفکر بزرگ در ارتباط با کلام تفضیلی، مقایسه ای میان آراء آن ها صورت گیرد. با خواندن این مقاله متوجه خواهیم شد اگرچه این دو اندیشمند متعلق به دو سنت دینی متفاوت هستند و آبشخور اصلی تفکرات آن ها به کتاب مقدس دینیشان باز می گردد، قرابت قابل توجهی میان آراء آن ها در این مورد وجود دارد. موضوع مشترک در اندیشه این دو فیلسوف، این دیدگاه است که خداوند در ظلمت وجودی خود بوده و هست و انسان برای وصال با او باید مراتبی را طی کند تا به این ظلمت راه یابد. بحث از ظلمت الهی نه تنها وجودشناختی، بلکه معرفت شناختی نیز هست. شناخت در این مرتبه متعلق عقل نیست و به همین جهت به زبان در نمی آید. سکوت آن چیزی است که حکایت از وصال به این نوع معرفت دارد.