بررسی میزان انطباق بخش های رادیوگرافی در بیمارستان های دولتی استان مازندران با راهنمای استاندارد CEC و عوامل مرتبط با آن در سال 1390

کمیسیون جامعه اروپایی (The Commission of European Communities-CEC) راهنمایی را تدوین کرده است که در آن برای بسیاری از آزمون های رادیوگرافی رایج، بهترین شرایط کارتعیین گردیده که با ملاحظه منفعت بیمار با پیروی از آن هردو مولفه کیفیت تصاویر رادیوگرافی و کاهش میزان دز به بیمار تضمین می گردد. عدم انطباق مراکز رادیولوژی با راهنماهای استاندارد نه تنها منجر به کاهش کیفیت تصاویر رادیوگرافی و به هدر رفتن منابع موجود و تکرار تصاویر رادیوگرافی می گردد بلکه با عدم ملاحظه دز دریافتی بیمار، در دراز مدت دز موثر جامعه افزایش یافته و احتمال بروز آسیب های پرتوی افزایش می یابد.
دراین مطالعه توصیفی مراکز رادیوگرافی در 9 بیمارستان دولتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات تکنیکی اعمال شده روی بیماران بزرگ سال در رادیوگرافی های ریه در نمای خلفی– قدامی (PA–anterior- postero)، شکم در نمای قدامی- خلفی(AP-antero-posterior)، لگن (AP)، مهره های کمری (AP) و مهره های کمری در نمای نیم رخ (Lateral- Lat)،بررسی شد.این اطلاعات تکنیکی شامل، نام بیمارستان، شماره اتاق رادیوگرافی، نوع آزمایش (ریه، شکم و...)، عوامل تابش (کیلوولتاژ (kVp)، فاصله لامپ اشعه ایکس تا بیمار (FFD- Focal-to-FilmDistance)، استفاده یا عدم استفاده از کنترل اتوماتیک اکسپوژر (Automatic Exposure Control- AEC) می باشد که توسط هر رادیوگرافر در فرم های مخصوص وارد شد. اطلاعات تجهیزات که توسط مسئول هر مرکز تکمیل می شود شامل نوع ترکیب فیلم- صفحه تشدید کننده (سرعت فیلم) و نسبت گرید استفاده شده می باشد. اطلاعات به دست آمده در جداولی وارد شده و هریک از موارد فوق الذکر با استانداردهای ذکر شده در CEC مقایسه شد.
هیچ یک از بیمارستان های مورد مطالعه از سیستم AEC استفاده نمی کنند. نسبت گرید مورد استفاده در تخت های رادیوگرافی در همه بیمارستان ها با مقدار معرفی شده مطابقت ندارد. این مطالعه نشان می دهد که تمامی بیمارستان ها در رادیوگرافی از شکم، لگن، کمر (AP) و کمر (Lat.) از مقدار FFD توصیه شده توسط CEC تبعیت می کنند، اما در رادیوگرافی از ریه تنها یک بیمارستان در انتخاب FFD از CEC پیروی نمی کند.کیلوولتاژ اعمال شده در رادیوگرافی از ریه، با استاندراد معرفی شده تفاوت فاحش دارد.
یافته های این طرح نشان می دهد که بیش ترین انطباق با راهنمای استاندارد CEC مربوط به سرعت صفحات تشدیدکننده و کمترین انطباق مربوط به استفاده از سیستم AEC، نسبت گرید و کیلوولتاژ اعمال شده در رادیوگرافی از ریه و می باشد. میانگین درصد انطباق بیمارستان های مورد بررسی با شاخص های CEC در رادیوگرافی از ریه، شکم، لگن، کمر (AP) و کمر (Lat.)، 43 درصد می باشد.