بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر خصوصیات سیلاب با استفاده از مدل HEC- HMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

یکی از عوامل اصلی در تغییر رژیم سیلابی حوزه های آبخیز تغییر کاربری اراضی در سطح حوضه است. حوزه آبخیز طالقان، طی سال های متمادی، دستخوش تغییر کاربری اراضی شده که احتمال تاثیر آن بر خصوصیات سیلاب رودخانه مطرح است. در تحقیق حاضر، با تلفیق سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل HEC- HMS، آثار تغییر کاربری اراضی بر سه پارامتر دبی اوج، حجم، و زمان پایه سیل در بخشی از حوزه آبخیز طالقان بررسی شد. بدین منظور، نخست نقشه کاربری اراضی سال های 1366 و 1381 تهیه گردید و، برای تهیه نقشه CN منطقه، با نقشه های گروه های هیدرولوژیکی خاک و وضعیت مرتع در محیط GIS تلفیق شد. سپس، مدل HEC- HMS، با استفاده از روش شماره منحنی و آبنمود واحد SCS در سطح زیرحوضه ها و نیز به روش روندیابی ماسکینگام، برای 10 واقعه بارش- رواناب مشاهده ای واسنجی و اعتبارسنجی شد. بر اساس نتایج شبیه سازی، به علت تغییرات کاربری اراضی)کاهش سطح اراضی کشاورزی و افزایش مراتع(، دبی اوج و حجم سیل در سال 1381 نسبت به 1366 به ترتیب میزان کاهش متوسط معادل 17/16 و 6/13 درصدی را نشان می دهند. بررسی زمان پایه سیل نشان دهنده عدم تغییر این پارامتر در هیدروگراف های سیل در دوره مطالعاتی است. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده، روند تغییرات کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه، به لحاظ سیل خیزی، مثبت ارزیابی شد.