ضرورت یکسان سازی گزارش روش شناسی در مقالات منتشر شده در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

استفاده از منابع مختلف در بیان روش شناسی پژوهش، در بسیاری موارد، باعث درک متفاوت خوانندگان از روش انجام پژوهش شده است. با این حال، در مجلات مرتبط با آموزش به این موضوع بهای چندانی داده نشده و اغلب ذکر نشده کدام نوع دسته بندی برای روش شناسی مقالات چاپ شده در مجله، منظور شده است. اگر چه اصل، بیان پژوهش انجام شده است اما رسیدن به یک فهم مشترک در ارتباط با دسته بندی نوع مطالعات پژوهشی می تواند برای خوانندگان مجله به ویژه دانشجویان که در ابتدای راه پژوهش های آموزشی قرار دارند، بسیار کمک کننده باشد. در مقالات مختلف، با عبارت هایی مثل مطالعه تحلیلی، مطالعه توصیفی تحلیلی، مطالعه پیمایشی، مطالعه مقطعی، مطالعه توصیفی مقطعی مواجه می شویم که هر کدام، از یک نوع دسته بندی متفاوت گرفته شده اند. در کتاب های مختلف پژوهش درآموزش، یکی از انواع متدهای پژوهشی، روش علی- مقایسه ای است(1تا6) که ساده ترین روش کمی برای کشف روابط علی- معلولی بین پدیده ها و یکی از روش هایی است که متخصصان تعلیم و تربیت برای مقایسه افرادی که واجد یک ویژگی هستند و افرادی که فاقد آن هستند، بسیار مورد استفاده قرار می دهند. با وجود استفاده بسیار از این روش، مقالات بسیارکمی، به استفاده از این متد پژوهش اشاره داشته اند و به دلیل عدم وجود مداخله، آن را در قالب پژوهش های توصیفی جای داده اند. این موضوع از آنجا اهمیت بیش تری پیدا می کند که دسته بندی پژوهش های تربیتی با پژوهش هایی که در حوزه علوم سلامت انجام می شود متفاوت بوده و برای دانشجویان رشته های آموزش در زمینه های بهداشتی و پزشکی که با هر دوی این پژوهش ها سروکار دارند، می تواند باعث سردرگمی شود؛ ضمن این که گاه نویسندگان مقالات خودشان نیز نمی دانند نوع مطالعه را چگونه عنوان کنند و آن را در کدام قالب قرار دهند. یک مورد از این برداشت های متفاوت، در نقد مقاله چاپ شده در مجله شماره 5 دوره سیزدهم مشاهده می شود(7) که در نقد روش شناسی یکی از مقالات(8)، توضیحاتی بیان شده که خود، نشانه متفاوت بودن دیدگاه های افراد در مورد انواع روش های پژوهشی است. در این نقد، دسته بندی مربوط به پژوهش های علوم سلامت برای مقاله مذکور که یک پژوهش آموزشی بود، پیشنهاد شد، اما سوال اساسی این است که آیا می توان دسته بندی مربوط به روش های پژوهش در علوم سلامت را در پژوهش های علوم تربیتی و آموزش استفاده نمود یا خیر. با توجه به تقسیم بندی کتاب گال، بورگ و گال (نمودار 1)(9) و همان طور که نویسنده محترم مقاله، در پاسخ به نقد مقاله(7) ذکر کرده اند، مطالعه مقطعی نوعی از مطالعه توصیفی در نظر گرفته شده و در این تقسیم بندی نامی از مطالعات تحلیلی برده نشده است. آنچه مسلم است، این موارد، تنوع و تعدد دسته بندی های مختلف را نشان می دهد و لزوما نشانه درست یا غلط بودن هیچ کدام نیست؛ اما در نهایت سردرگمی ایجاد شده، برای خوانندگان مقاله خوشایند نیست. نمودار1: دسته بندی خلاصه از انواع پژوهش برگرفته از کتاب روش های تحقیق گال، بورگ و گال لازم به ذکر است که در قسمت راهنمای نویسندگان مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، توضیحات کاملی در مورد نگارش انواع مقالات داده شده است و در مورد نحوه نگارش قسمت روش ها، در پژوهش های تجربی، پیش تجربی و شبه تجربی و همچنین پژوهش های توصیفی طولی و توصیفی مقطعی مطالبی آورده شده است، اما در مورد این که مثلا طرح پیش تجربی چیست یا منظور از طرح توصیفی مقطعی، دقیقا چیست، توضیحی آورده نشده است. با توجه به موارد یاد شده، پیشنهاد می شود هیات محترم تحریریه مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، چارچوبی مشخص بر اساس منابع معتبر آموزشی برای دسته بندی انواع طرح های پژوهش در نظر بگیرند و آن را به اطلاع کارشناسان مقالات، نویسندگان و خوانندگان مجله برسانند. نتیجه این اقدام، کمک به ایجاد درک یکسان تمامی این افراد از روش شناسی پژوهش و دقت بیش تر نویسندگان مقالات برای مشخص نمودن روش شناسی پژوهش و آزمون های آماری به کار گرفته شده، خواهد بود.