پتروگرافی و ژئوشیمی کانی های زئولیتی در گدازه های مافیک منطقه حرمک، شمال زاهدان، جنوب شرق ایران

گدازه های مافیک آلکالن منطقه حرمک، شمال زاهدان، جنوب شرق ایران، میزبان گونه های مختلف از زئولیت ها و کانی های ثانویه هستند. زئولیت ها به سه صورت بادامکی، رگه ای و به ندرت جایگزینی فازهای اولیه و زمینه تشکیل شده اند. بر اساس بررسی های صحرایی، سنگ شناختی، پراش اشعه ایکس (XRD)، تصاویر BSI و تجزیه ریزکاو الکترونی، زئولیت های ناترولیت (فراوان ترین زئولیت)، تامسونیت (در سه شکل بلوکی، تیغه ای و مومی شکل)، آنالسیم (به صورت بادامکی و دگرسانی مستقیم از شیشه)، مزولیت و به ندرت استلریت در این گدازه ها شناسایی شده اند. متوسط فرمول شیمیایی محاسبه شده برای کانی های زئولیت عبارتند از: [Na14.967Ca0.331K0.062Ba0.025Mg0.013][Al15.893Si24.098O80].nH2O (ناترولیت) [Ca6.008Na4.731Sr1.208K0.066Ba0.035Mg0.023][Al18.453Si21.292O80].nH2O (تامسونیت) [Na18.256Ca14.98K0.103Mg0.082Ba0.046][Al46.413Si72.964O240].nH2O (مزولیت) [Na13.755Ca0.362K0.262Ba0.105Mg0.026][Al15.118Si32.732O96].nH2O (آنالسیم) میانگین نسبت Si/Al برای ناترولیت، تامسونیت، مزولیت و آنالسیم به ترتیب 52/1، 16/1، 57/1 و 17/2 محاسبه شده است. زئولیت های حرمک، به احتمال زیاد، پس از سرد شدن گدازه های میزبان، بر اثر ته نشست از سیالات شور و قلیایی در طول شکستگی ها و در حفرات گدازه های متخلخل و در دمای کم شکل گرفته اند.