هویت طرق داوری درباب حقیقت وحی و خصوصیات آن

پذیرش نظریه لوح سفید و «اصالهالحس» (به معنایی اعم از حس ظاهری و باطنی) در حوزه آگاهی های تصوری، و قبول «اصالهالعقل» در محدوده آگاهی های تصدیقی به عنوان دو مبنای مورد پذیرش حکیمان مسلمان مستلزم ظهور دو مشکل درمورد پدیدارهای نایابی چون تجارب وحیانی است.
مشکل اول، مسئله بیان ناپذیری است؛ و مشکل دوم، تشخیص روش قابل اعتماد در داوری، نسبت به سرشت و آثار این گونه امور خارج از دسترس تجارب مشاع (درونی / بیرونی) می باشد.
درمورد مشکل دوم، یعنی روش داوری نسبت به پدیدارهایی چون «وحی»، چهار احتمال پیش روی ماست:1. موضع تعلیق گرفتن و از هرگونه داوری طفره رفتن؛2. سعی بر دستیابی به تجاربی این گونه؛ مشروط بر آنکه چنین امری ممکن باشد؛3. از تمثیل و مدل سازی بهره گرفتن؛4. رجوع به واجدان چنین تجاربی، یعنی انبیا؛ و اتخاذ موضعی درون دینی به جای منظر برون دینی.
کوشش ما در این مقاله ضمن توضیح معنای مدل، و تشریح مخاطرات معرفتی حاصل از به کارگیری مدل ها، تبیین این نکته است که تنها راه قابل اعتماد برای داوری درمورد امور تجربه گریزی چون وحی، روش چهارم می باشد.